A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

146,5 m. Bu piramida 2,3 mln dona ohaktoshli g'ishtdan yasalgatu Ohaktosh yaqin
oradagi karerdan qazib olingan. B)Yozuvli manbaalarda keltirilishicha korol va
uning ulomalari shuyerda ko*milgan.Hattoki vino, sut, pivo bir parch a non bo llagi
ham hozirgacha aynimasdan saqlanganligini guvolti boTishgan.
13

---

в-rasnu Misrningjanubida joylashgan tosh asriga mansub Abu-Simbel
ibodatxonasi keltirilgan
. 
Ibodatxonaning asosiy xomashyosi ohaktoshdan yasalgan
.

---

7-rasm. monolitli granitdan qurilgan Luksor ibodatxonasi majmuasi. Balandligi
23m. Unda quyosh xiidosi “RA
" 
deb yozilgan yozuv saqlanib qolgan. Eramizdan
1300 у il oldin
8-rasm. ohaktoshli devordan iborat Luksora ibodatxonasi tasvirlangan.
Devorda gullar, oziq ovqat, ichimliklar kabi suratlar hozirgacha saqlanib
kelgan.O'rtada King xudosi o'tirgani ko'rsatilgan
.
15

---

N azorat savollari
1. Mineralogiya fanining maqsadi va vazifalarini 
tushintiring.
2. Mineral deganda nimani tushinasiz?
3. Mineral so‘zi qanday ma’noni anglatadi?
4. Mineralogiya fanining rivojlanishiga hissa qo'shgan 
olimlardan kimlarni bilasiz va ular qanday izlanishlar olib borgan?
5. Minerallar tabiatda qanday sharoitlarda yuzaga keladi?
6. Mineralogiya qanday tarmoqlarga ajratilgan?
7. Minerallar sanoatda qanday amaliy ahamiyatga ega?
16

---

XIX asr oxirlari va XX asr boshlarida, ya’ni kapitalizmning 
yuqori bosqichi - imperializmning taraqqiyot davrida zo‘r berib 
o‘sayotgan kapitalistik ishlab chiqarish (avvalo, metall ishlab 
chiqaruvchi sanoat) texnikaning keng miqyosda rivojlanishi uchun 
sabab bo‘ldi va mineral xomashyolami ancha ko‘p miqdorida 
ishlatilishini talab etdi. Bu albatta, kristallografiya, mineralogiya, 
Shuningdek kimyo, fizika, fizik-kimyo va boshqa fanlaming 
taraqqiy etishiga ham ta’sir qildi.
Rus fanining kristallografiya sohasida erishgan buyuk 
yutuqlari rus olimi akademik V.S.Fedorov (1853-1919) nomi bilan 
bogMiqdir. U kristallaming tuzilishi nazariyasiga qat’iy matematik 
analiz yoMi bilan yaqinlashib, 1890-yilda “To‘g‘ri shakllar 
sistemalarining simmetriyasi” degan butun dunyoga tanilgan klassik 
asarini nashr etib, unda olzi ishlab chiqqan birdan-bir bo6lishi 
mumkin boMgan 230 ta simmetriya fazoviy gruppalari isbotini berdi. 
Bundan bir yil keyin (1891) nemis matematigi O.Shyonflis, 
E.S.Fedorov ko'rsatmalariga muvofiq tuzatishlar kiritib, o‘sha 
fazoviy gmppalar isbotini nashr qildi. Shunday qilib, rus olimi 
erishgan yutuqlarni Shyonflis inkor etmaydi.
V.S.Fedorov katta yutuqlarga minerallami mikroskopda 
tekshirish sohasida ham erishdi. Yupqa shliflardagi kristallangan 
donalami o‘zi kashf etgan, maxsus “Fedorov stolchasi” deb 
ataladigan moslama yordamida tekshirishning mukammal optik 
usulini yaratdi. 0 ‘zining beqiyos unumdor faoliyati so‘nggi yillarida 
kristallokimyoviy analiz, ya’ni minerallaming kimyoviy tarkibini 
goniometrik oMchash ma’lumotlariga va o‘zi kashf etgan kristallar 
tuzilishi nazariyasiga asoslanib aniqlash usullarini ishlab chiqish 
bilan 
shug‘ullandi. 
Fedorov 
kristallami 
oMchash 
bo‘yicha 
manbalarda to'plangan juda ko‘p empirik materiallami tanqidiy 
nazar bilan qayta ko‘rib chiqdi va ulami o‘zi sinchiklab ishlab 
chiqqan kristallami o‘matish nazariyasiga muvofiq muayyan 
sistemaga keltirdi. Bu ilmiy tadqiqotlar natijasida uning “Kristallar 
dunyosi” nomli kapital asari vujudga keldi va olim vafotid^rr(so‘ng, 
1920-yilda nashrdan chiqdi.