A. Y. Pentin Xalqaro tadqiqotlarda o‘quvchilarning tabiiy fanlar bo‘yicha savodxonligini baholash Tabiiy yo‘nalishdagi fan

Grafikda berilgan ma’lumotlarga ko‘ra, ushbu xulosa 
to‘g‘rimi?
Ha yoki Yo‘q?
Erkak tikanbaliqning g‘amxo‘rlik ko‘rsatishiga qizil rang 
sabab bo‘ladi
Ha / Yo‘q
Erkak tikanbaliqning eng ko‘p g‘amxo‘rlik ko‘rsatishiga yassi 
qorinli urg‘ochi tikanbaliq sabab bo‘ladi
Hа / Yo‘q
Erkak tikanbaliq yassi qorinli urg‘ochi baliqqa nisbatan 
yumaloq qorinli urg‘ochi baliqqa ko‘proq g‘amxo‘rlik 
ko‘rsatadi
Hа / Yo‘q
Baholash mezoni
O‘quvchilar ushbu topshiriqni bajarishlari uchun grafikdagi ma’lumotlarni tahlil 
va talqin qilishlari kerak: erkak tikanbaliq qizil rangli baliqqa biror marta ham 
Erkak tikanbaliq 
ko‘rsatgan 
g‘amxo‘rliklar soni
– Qizil rang
– Kumushrang

---

– 101 –
g‘amxo‘rlik ko‘rsatmagan, yassi qorinli kumushrang baliqqa nisbatan yumaloq qorinli ku-
mushrang baliqqa ko‘proq g‘amxo‘rlik ko‘rsatgan.
Agar o‘quvchilar quyidagi ketma-ketlikda barcha uchta to‘g‘ri javobni belgilashsa,
javob 
to‘liq qabul qilinadi (1 ball): 
Yo‘q, Yo‘q, Ha.
Javob yo‘q yoki boshqa javoblar bo‘lsa, 
qabul 
qilinmaydi (0 ball).
Mazkur savol o‘quvchilarning ma’lumotlar va dalillarni ilmiy talqin qilish kompetensi-
yasini baholashga qaratilgan.
3-savol
Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, erkak tikanbaliqlar qornining rangi qizil bo‘lgan 
urg‘ochi baliqlarga tajovuzkor xatti-harakatlar qilishgan va qornining rangi ku-
mushrang bo‘lgan modellarga esa g‘amxo‘rlik ko‘rsatishgan.
Uchinchi tajribada quyidagi to‘rtta modeldan navbat bilan foydalanilgan:
Quyidagi uchta diagrammada erkak tikanbaliqning yuqoridagi modellarning har biriga 
ta’sir etishi ehtimolligi ko‘rsatilgan.
To‘rtta modelning har biri uchun bunday ta’sir etishlarning qaysi birini prognoz qilgan 
bo‘lardingiz?
Jadvalga har bir model uchun natija sifatida A, B yoki C ni yozing.