A. Taniyev innovatsion iqtisodiyot darslik

shakl. Biznes model elementlari. Jonson va boshqalar (2008).

Iste’molchilarga taqdim etiladigan qiymat. Muvaffaqiyatli kompaniya bu iste’molchilar uchun kerakli qiymatni yaratish yo‘lini topgan kompaniyadir. Iste’molchi uchun qiymat qanchalik muhim bo‘lsa, uni qondirish uchun joriy taklifning sifati shunchalik past bo‘ladi. Iste’molchilarga va mavjud alternativalarga nisbatan (albatta, taklif narxi pastroq)taqdim etishga tayyor bo‘lgan taklif qanchalik yaxshi bo‘lsa, iste’molchilarga taklif qiladigan qiymat shunchalik yuqori bo‘ladi.

Iste’molchilarga qiymat taklifi uchta asosiy prinsipga asoslanadi:

1. 
   qiymat moddiy yoki nomoddiy mahsulot shaklida taqdim etilishi kerak;
   
2. 
   qiymat fokus-guruhdan tashqari iqtisodiy subekt tomonidan qabul qilinishi kerak;
   
3. 
   qiymat firma va xo‘jalik yurituvchi sub’ekt o‘rtasidagi iqtisodiy bitim orqali amalga oshirilishi kerak.
   

Iste’molchilarga taqdim etiladigan qiymat biznes modelining asosiy elementi hisoblanadi. Bu firmadan tashqi iqtisodiy agentlarga qiymat taklifini tavsiflaydi.
Foyda formulasi - bu iste’molchiga taqdim etishda kompaniyaning o‘zi uchun qanday qiymat yaratishini belgilaydigan iz. U quyidagi to‘rt elementdan iborat:

1. 
   Daromad olish modeli: narx miqdori.
   
2. 
   Xarajatlar tarkibi: to‘g‘ridan-to‘g‘ri va bilvosita xarajatlar, o‘lchov tejamkorligi. Xarajatlar tarkibi to‘g‘ridan-to‘g‘ri biznes modeli uchun zarur bo‘lgan asosiy resurslarga bog‘liq.
   
3. 
   Marginal foyda modeli: kutilayotgan hajmlarni va xarajatlar tarkibini bilib, kerakli foydani olish uchun har bir qo‘shimcha birlikdan foydani aniqlash mumkin.
   
4. 
   Resurslarning aylanish tezligi: kutilayotgan hajmni saqlab qolish va kutilgan foyda olish uchun mavjud aktivlardan foydalanish tezligi.
   

Ehtimol, eng qulay usul bu iste’molchilarga taklif qilingan qiymatni yetkazib berish uchun zarur bo‘lgan dastlabki narx o‘rnatilgandan keyin hamda o‘zgaruvchan xarajatlar va marjinal foyda aniqlangandan so‘ng, kerakli foydani olish uchun ishlab chiqarish ko‘lami va resurslarning aylanish tezligi hisoblanadi.