А. Рахмонов, Ё. Жуманазаров, С. Акбаров ёш даврлари психологияси

Суҳбат методи. 
Бу метод билан инсон психикасини ўрганишда сухбатнинг мақсади ва 
вазифаси белгиланади, унинг объекти ва субъекти танланади, мавзуси, ўтказиладиган вақти 
аниқланади, якка шахслар, гуруҳ ва жамоа билан ўтказиш режалаштирилади, ўрганилаётган нарса 
билан узвий борлиқ савол-жавоб тартиби тайёрланади. Сухбатнинг бош мақсади муайян бир ва-зият 
ёки муаммони ҳал қилиш жараёнида инсон психикасидаги ўзгаришларни ўрганишдир. Суҳбат 
орқали турли ёшдаги одамларнинг тафаккури, ақл-заковати, хулқ-атвори, қизиқиши, зийраклиги, 
билим савияси, эътиқоди, дунёқараши, иродаси тўғрисида маълумотлар олинади. Суҳбат чоғида ўзаро 
изчил боғланган саволлар берилади. 
Суҳбат методининг юқорида таъкидланган ижобий жиҳатлари билан бирга айрим заиф 
томонлари ҳам мавжуд. Қайтариқ сўзлар, «ғализ» иборалар, нутқнинг тезлиги, фикрнинг 
мавҳумлиги, зерикарлиги муваффа-қиятсизликка. сабаб бўлади. Шунингдек, савол-жавобнинг бир 
хил шаклда эмаслиги, синалувчида ўзига хос ишлаш услуби, ошкоралик етишмаслиги, ийманиш, 
уялиш атрофлича маълумотлар олишни қийинлаштиради ва шу сабабли бошқа методларга 
мурожаат қилишга тўғри келади. 
Фаолият маҳсулини тахлил қилиш методи. 
Инсон хотираси, тафаккури, қобилияти ва 
хаёлининг хусусиятларини аниқлаш мақсадида бу метод ёш даври психологиясида кенг қўлланади. 
Болалар чизган расмлар, ясаган ўйинчоқлар, моделлар, ёзган шеърларни тахлил қалиш орқали 
уларнинг мантиқий хотираси, тафаккури, техник, бадиий ва адабий қобилияти, ижодий хаёли 
юзасидан материаллар тўплаш мумкин. Мазкур метод-дан фойдаланишда маҳсулотни яратган шахс 
бевосита иштирок этмайди. Объект билан субъект ўртасида мулоқот ўрнатиш учун шахснинг 
психикаси тўғрисида сиртдан муайян хукм ва хулоса чиқарилади. Ижодий фаолият маҳсулларига 
кундалик, схема, ихтиро, диаграмма, кашфиёт, қурилма, асбоб, техник модель, мослама, миллий 
каштачилик, хунармандчилик, заргарлик буюмлари, реферат, курс ва диплом ишлари, илмий 
маъруза, конспект, тақриз, тезис, мақола, кўрсатмали қуроллар, лойиха ва хоказолар киради. Булар 
турли ёшдаги ва жинсдаги одамлар, ҳар хил касб эгалари томонидан яратилган бўлиши ва шунга 
кўра шакли, мазмуни, сифати, оригиналлиги, катта-кичиклиги, ха-рактери билан бир-биридан кескин 
тафовут қилиши мумкин. 
Ижодий фаолият маҳсулларини таҳлил қилиш орқали болалар, ўқувчилар, талабалар, 
конструкторлар, олимлар, хунармандлар, ишчилар психик хусусиятлари тўғрисида маълумотлар 
тўплаш мумкин. Лекин инсондаги психик ўзгаришлар, камол топиш ва буларнинг кечишини 
ифодаловчи материаллар йиғиш учун бу методнинг ўзи етмайди. Шунинг учун инсон психикасини 
ўрганиш мақсадида бошқа методлардан ҳам фойдаланиш маъқул.