А. Рахмонов, Ё. Жуманазаров, С. Акбаров ёш даврлари психологияси

Бешинчи давр – 
ўспиринликни бетакрор хислати, ўзига хослиги, бошқа одамлардан кескин 
фарқланиши билан характерланади. Шунингдек, ўспиринлик шахс сифатида ноаниқлиги муайян 
ролни уддаламаслик, қатъиятсизлик сингари салбий сифатларга ҳам эгадир. Мазкур даврнинг энг 
муҳим хусусияти «ролини кечиктириш»нинг ўзгариши ҳисобланади. У ижтимоий ҳаётда 
бажараётган ролларнинг кўлами кенгаяди, лекин уларнинг барчасини жиддий эгаллаш имкониятига 
эга бўлмайди, шунингдек, ролларда ўзини синаб кўриш билан чекланади, холос. Эриксон 
ўспиринларда ўзини ўзи англашнинг психологик механизмларини батафсил тахлил қилади, унда 

---

18 
вақтни янгича ҳис қилиш, психосексуал қизиқиш, патоген (касаллик қзғатувчи) жараёнларни ва 
уларнинг турли кўринишлари намоён бўлишини баён қилади. 
Олтинчи давр – 
ёшлик бошқа жинсга психологик интим яқинлашув қобилияти ва эҳтиёжи 
вужудга келиши билан ажралиб туради. Бунда айниқса, жинсий майл алоҳида ўрин тутади. Бундан 
ташқари, ёшлик танҳоликни ёқтириш ва одамовилик каби ёқимсиз хусусият билан ҳам фарқланади. 
Еттинчи давр – 
етуклик даврида ҳаётий фаолиятнинг барча соҳаларида (меҳнатда, 
ижодиётда, ғамхўрликда, пушт қолдиришда, тажриба узатиш ва бошқаларда) маҳсулдорлик туйғуси 
узлуксиз ҳамроҳ бўлади ва эзгу ниятларнинг амалга ошишида туртки вазифасини бажаради. 
Шунингдек, мазкур даврда айрим жиҳатларда турғунлик туйғуси салбий хусусият сифатида ҳукм 
суриши ҳам мумкин. 
Саккизинчи давр
, яни қарилик инсон сифатида ўз бурчини уддалай олганлигидан, 
турмушнинг ўмровлилигидан қаноатланиш туйғулари билан характерланади. Салбий хусусият 
сифатида эса ҳаёт фаолият ноумидлилик, кўнгил совиш туйғуларини айтиш мумкин. Донолик, 
софлик, гуноҳлардан фориғ бўлиш ҳар бир ҳолатга шахсий ва умумий нуқтаи назардан қараш бу 
ёшдаги одамларга хос энг муҳим жиҳатлардир.