A qodiriy nomli jizzax davlat pedagogika instituti

1.3. Yosh futbolchilarni mashg‘ulotlariga qo‘yiladigan talablar
Mashg‘ulot sistemali ravishda olib borilishi, planli bo‘lishi, uzoq vaqt mobaynida to‘xtatilmasligi kerak. Faqat shundagina u futbolchilar mahoratini oshirishning zo‘r omili bo‘lishi mumkin.
Mashg‘ulot jarayonida futbolchilarda ijobiy emotsional holat vujudga keltirish uchun ularga mashg‘ulot va musobaqalarning maqsadi, natijalarini tushuntirib berish zarur. Shuningdek, trenirovkaning turli xil metodlari, formalari va vositalarini qo‘llanish, sharoitni o‘zgartirish, trenirovkaga musobaqa element-larini kiritish kerak.
Mashg‘ulot va musobaqalar uchun qulay sharoitlar yaratish zarur. SHu bilan birga futbolchi musobaqada juda turli sharoitlarga duch kelishi mumkinligini unutmaslik kerak. Shuning uchun u bu sharoitlarga moslasha bilishi lozim, bunga esa maxsus trenirovka bilan erishiladi.
Mashg‘ulot jarayonida futbolchilarning layoqati va mahorati ortib borishi uchun butun mashg‘ulot davomida qat’iy ravishda pedagogik va vrach nazoratini yo‘lga qo‘yish zarur. Quyidagilar mashg‘ulotni maqsadga muvofiq tuzishning asosiy shartlaridir:
1. Sport nagruzkalarining me’yorini belgilashda tadrijiylik.
2. Musobaqa, mashg‘ulot va dam olishni to‘g‘ri navbatlantirish.
3. Sport faoliyatining optimal ritmi.
4. Mashqlar, mashg‘ulot va musobaqalarni taqsimlashda sistemalilik va izchillik.
Sport nagruzkalari umumiy ish hajmini, mashg‘ulotlar jadalligi va ularning davomiyligini oshirish hisobiga asta-sekin ko‘paytirib boriladi. Bunda quyidagilarni:
A) har bir mashg‘ulot va musobaqani o‘tkazishda ishga sekin-asta kirishishni;
B) dam olish, kasallik, jarohatlanish va mashg‘ulotdagi boshqa uzilish (ma’lum vaqtgacha mashg‘ulot qilmaslik) dan keyin ishga asta-sekin kirishishni;
V) yillik sikllarning ayrim qismlari, bosqichlari, davrlarida sport nagruzkalarini asta-sekin oshirib borish va kamaytirishni nazarda tutish lozim.
Har bir mashg‘ulot va musobaqadan oldin chigil yozish o‘tkaziladi. Uning mazmuni esa futbolchilarning holati va ularning individual xususiyatlari hamda atrof-muhit sharoitiga qarab o‘zgartiriladi.
Mashg‘ulotlarida uzilish bo‘lgan va bu uzilish ularning ishchanlik qobiliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatgan futbolchilar uchun maxsus mashg‘ulot rejimi tuziladi, bu hol ularning butun gruppaning tayyorgarlik darajasiga etib olgunlariga qadar javom etadi. Bunda mashg‘ulotlarni jadallashtirish emas, balki mashg‘ulot musobaqalarga asta-sekin kirishishi muhim ahamiyatga ega.
Mashg‘ulot sikllari va o‘yinlar oralig‘idagi sikllarda musobaqalar va dam olish kunlaridan mashg‘ulotlarga, o‘rtacha nagruzkali mashg‘ulotdan katta nagruzkali mashg‘ulotlarga va aksincha, katta nagruzkali mashg‘ulotlarga asta-sekinlik bilan o‘tilishiga rioya qilinadi.


1-jadval