A qodiriy nomidag jizzax davlat pedagogika instituti biologiya va uni o

7-Аmaliy mashg’ulot.. NAFAS YO’LLARI O’TKAZUVCHANLIGINI TIKLASH.
Darsning maqsadi: 1) talabalarga s: Nafas yo’llari o’tkaza olmasligining sabablari, belgilaei, bo’g’ilish sabablari, hushdan ketishn birinchi yordam.
haqida tushunchalar berish. 2) mavzuni yangi innovatsion texnologiyalar ( o’z o’rnini top, test, QQQ) usullarni qo’llagan holda yoritiladi
Darsning ta’minoti: tablisalar, tarqatma materiallar


I-Guruh
Nafas yo’llarining o’tkaza olmasligi tilning ichga botishi yoki jarohat yoxud allergiyaning og’ir xili natijasida og’iz bo’shlig’i va tomoq to’qimalarining shishib qolishi oqibatida yuz beradi. Hushsiz holatdagi kishilarda bunga sabab ko’pincha til bo’lib, u tomoqning ichiga kirib qoladi va o’pkaga havo o’tishini to’sib qo’yadi. Nafas yo’llarining o’tkaza olmay qolishiga sabab ularga yot jismlar, masalan, ovqat, kichik o’yinchokdar yoki kusiq, shilimshiq, qon yoki so’lak kabi suyuq moddalarning kirib qolishidir. Bu holat bo’g’ilish deyiladi. Yot jismlar nafas yo’llarining tomoqdan tortib o’pkagacha bo’lgan istalgan joyida tiqilib qolishi mumkin.
Bo’g’ilishning eng tarqalgan sabablari quyidagilardan iborat:
• ovqatning katta bo’lakchasini yaxshilab chaynamasdan yutib yuborishga urinish;
• ovqatgacha yoki ovqatlanish vaqtida spirtli ichimliklarni juda ko’p iste’mol kilish. Alkogol qusish refleksini bo’shashtiradi va ovqat tiqilishi ehtimolini oshiradi;
• tish protezlari ovqat yutish oldidan yaxshi chaynalganligini sezishga xalaqit beradi;
• ovqatlanish vaqtida qizg’in gaplashish va kulish yoki shoshilib ovqat yeyish;
• og’izda ovqat yoki yot jismlar borligida yurish, o’ynash yoki chopish.
Bo’g’ilishning oldini olish
Tili ichga botishi natijasida hushsiz bo’lgan jabrlanuvchining bo’g’ilishini uni tiklanish holatida yotqizish yo’li bilan bartaraf qilish mumkin.
Ovqatlanish vaqtida ehtiyotkorlikka rioya qilinsa, bo’g’ilishning oldini olish mumkin. Quyidagi tavsiyalarni nazarda tuting:
• yutish oldidan ovqatni yaxshilab chaynang. Uni shoshmasdan yeng. Hech nima bezovta qilmayotgan vaqtda ovqatlaning. Ovqat og’zingizda turganda gapirmaslikka va kulmaslikka harakat qiling,
• og’izda ovqat borligida yurmang va boshqa jismoniy ishlar bilan mashg’ul bo’lmang,
• yot jismlarni og’izga olmang. Masalan, ruchka qopqog’i yoki mixni og’izga solmang.

Go’daklar va bolalar xavfli guruhga kiradi. Shuning uchun ota-onalar va qarovchilar quyidagi tavsiyalarga rioya qilishlari darkor:

• bolalarni baland stul yoki xavfsiz o’rindiqqa o’tqazib, keyin ovqatlantiring. Yosh bolalarga qo’lida yoki og’zida ovqat borligida yurishga ruxsat bermang,
• go’daklar va bolalarni yumshoq ovqatlar bilan kam miqdorlarda ovqatlantiring. U ovqatlanayotganda doimo kuzatib turing,
• bolaning yonida u og’ziga solishi mumkin bo’lgan mayda buyumlar yoki o’yinchoqlar bo’lmasligini tekshiring,
• havo sharlariga tegishga yo’l qo’ymang. Chunki agar shar yorilsa, bola o’zi bilmagan holda sharning mayda bo’lakchalarini yutib yuborishi mumkin.