A. P. R im k ev ic h

4 .  T o ‘g ‘ri  chiziqli  n o tek is  harakatda  tezlik
4 7 .  V elosi p ed c h i  d astlab k i  5  s  da  40  m ,  keyingi  10  s  da 
100  m   va  oxirgi  5  s  d a  20  m  yurgan.  YoMning  h a r  qaysi 
qism idagi  va  b u tu n   yoMdagi  o ‘rta c h a   tezlik larn i  toping.
4 8 * . A v to m o b il  yoMning  b irin c h i  y arm in i  u, =  10  m /s , 
ikkinchi y arm in i  esa  u2=  15  m /s   tezlik  b ilan   oMdi.  B utun  yoM 
davom idagi  o ‘rta c h a   tezlik n i  to p in g .  0 ‘rta c h a   tezlik  u,  va  v 2 
ning o ‘rta c h a  arifm etik q iy m atid a n   kichik ekanligini  isbotlang.
13

---

16-  rasm .
4 9 .  16-  r a s m d a   s h a r c h a  
h arak atin in g  stroboskopik fo to - 
su ra ti  keltirilgan.  S uratga  olish 
tezligi  1  s  d a  50  ta   e k a n in i  bil- 
gan  holda  sharchaning Л В  qism - 
dagi  harakatining  o ‘rtacha  tez­
ligini va  С  n u q tad ag i o n iy  te z li­
g in i  to p in g .  F o to s u r a td a   ta s- 
v irlangan gugurt  q u tisin in g   h a- 
qiqiy  uzunligi  50  m m   ga  teng.
YoMning  g o rizo n ta l  qism idagi  h a ra k a tn i  tek is  h a ra k a t  deb 
hisoblang.
5 0 1. T em irc h ilik   gurzisi  b ilan   zagotovkaga  zarb   b erish d a 
gurzi  torm ozlanayotganda  tezlanish  m odul  jih atid a n   200  m /s 2 
ga te n g  edi. A g a rg u rz in in g  boshlangM ch  tezligi  10  m /s  b o ‘lsa, 
zarb   b erish  q a n c h a   vaqt  d avom   etad i?
51 .  P oyezd  h a ra k a tla n a  b o sh lag an d a n   keyin  10 s o ‘tg ach , 
0,6  m /s  tezlikka erishdi.  H arak at  b o sh lan g an d an   keyin q a n c h a 
vaqt  o ‘tg a c h ,  p o y ez d n in g   tezligi  3  m /s   ga  yetadi?
52 . V elosi p ed c h i  q iyalik d an   pastga  q a ra b   0,3  m /s 2  te z ­
lan ish   b ilan   h a ra k a tla n m o q d a .  A gar  velosi p e d c h in in g   b o sh - 
la n g i c h   tezligi  4  m /s   boMsa,  20  s  d a n   s o ‘ng  u n in g   tezligi 
q a n c h ag a  yetadi?
53 . 0 ,4   m /s 2 tezlanish  bilan  h arak atlan ay o tg an  av to m o b il­
n in g   tezligi  q a n c h a   v a q td a n   keyin  12  d a n   20  m /s   g a c h a  
o rta d i?
5 4 .  A v to m o b il  te z la s h a y o tg a n   h o i  u c h u n   te z lik n in g  
vaqtga bo g ‘liqligi  vx = 0 ,8 /  tenglam asi berilgan.  T ezlik grafigini 
ch izin g   va  b esh in ch i  sek u n d   oxiridagi  tezlik n i  to p in g .
55 .  P o y ezd n in g   tezligi  20  s  d a  72  d an   54  k m /s o a t  g ach a 
k am ay d i.  T e z lik n in g   v aq tg a  b o g ia n is h   fo rm u la si  u r(/)  ni 
yozing  va  bu  bogManish  grafigini  chizing.
1  U s h b u   p a ra g r a fd a g i  b u   v a  b u n d a n   k e y in g i  m a s a la la r d a   h a r a k a t n i 
te k is   te z la n u v c h a n   v a   t o ‘g ‘ri  c h iz iq li  d e b   h is o b la n g .  A g a r  a lo h id a  
iz o h   b o M m a sa ,  h a r a k a t  X   o ‘q   b o 'y i c h a   s o d i r   b o M m o q d a ,  u n in g  
m u s b a t  y o ‘n a lis h i  b o sh la n g M c h   p a y td a g i  h a r a k a t  y o ln a lis h i  b ila n  
m o s   tu s h a d i  d e b   h is o b la n g .
14

---

v x,  m /s
v x,  m /s
4  I I I   6
18-  rasm .
17-  rasm .
m / s 2
1 -------1—
1-------;
0
^  
-1
i 
'
­
l l  
2 |  
3] 
t, 
1------- 1-------'
b)
20 -  rasm .
5 6 . T ezlik  g rafigidan foyd alan ib   (1 7 -  rasm ),  b o sh lan g ‘ich 
te z lik n i,  t o ‘r tin c h i  se k u n d   b o sh id a g i  va  o ltin c h i  se k u n d  
oxiridagi  tezlik larn i to p in g .  T ez lan ish n i  h isoblang va  vx = vx{t) 
b o g ‘lanish  ten g lam asin i  yozing.
5 7 .  18- ra sm d a   b erilgan  grafiklarga  q a ra b   vx =  vx(t)  b o g ‘- 
lan ish   ten g lam alarin i  yozing.
58.  1 9 - ra sm d a   b o sh la n g ‘ich  paytdagi  tezlik   v ektori  va 
m o d d iy   n u q ta   tezla n ish in in g   v ek to ri  k o ‘rsatilgan.  A gar 
u0 = 30  m /s ,  o = 1 0   m /s 2  b o ‘lsa,  vx(f)  te n g la m a n i  yozing 
va  h a ra k a tn in g   dastlabki  6  sek u n d i  u c h u n   bu  te n g la m a n in g  
grafigini  chizin g .  2,  3,  4  s  d an   keyingi  tezlik larn i  top in g .
59*.  20-  a va  b  rasm da  keltirilgan  ax(t)  bog‘lanish grafiklari- 
ga ko‘ra vx(t) grafiklami chizing, bunda boshlanghch (/=  0) paytda 
m oddiy  nuqta  harakatining  tezligini  nolga  teng  deb  hisoblang.
15

---