A. Ǵofirov, G. Qdırbaeva

Toǵay terekleri polosaları (konstrukciyası) dúzilisin anıqlaw
Toǵay terekleri sistemasınıń konstrukciyası degende onıń samal aǵımın ótkiziwsheńligi túsiniledi, yaǵnıy terekler sistemasınıń vertikal profilindegi jaqtılıqlardıń muǵdarı, olardıń bóliniwi (jaylasıwı).
Terekler sızılmasınıń konstrukciyası olardıń keńligi, tereklerdiń túrleri hám qabatlılıǵı menen baylanıslı. Terekler sızılması qansha keń bolsa, sonshelli jaqtılıqtıń ótiw qábileti kem boladı, yaǵnıy samaldıń ótkiziwsheńligi pás boladı. Tiykarınan úsh qıylı toǵay terekleri sızılmasınıń konstrukciyası bar (súwret-4).

Súwret-4. Toǵay terekleri sızılmasınıń konstrukciyası.
1 - samal ótkizbeytuǵın; 2 - ajur (nafis); 3 - samal ótkizetuǵın.
Ayrım hallarda olardıń arasında basqa túrdegi konstrukciyalar hám bolıwı múmkin.
Samal ótkizbeytuǵın konstrukciyalı toǵay terekleri sızılması óziniń qaptal beti (vertikal profil) boylap jaqtılıqtı ótkiziwsheńligi pútkilley joqlıǵı menen parq qıladı. Otırǵızıw kóp qabatlı, samaldıń tiykarǵı aǵımı onıń ústinen asıp ótedi, onıń profili arqalı bolsa tek ǵana 10 % samal ótiwi múmkin.

Súwret-5. Samal ótkizbeytuǵın toǵaylar sızılmasınıń konstrukciyası.

Súwret-6. Samal ótkizetuǵın toǵaylar sızılmasınıń konstrukciyası.
Samal ótkizetuǵın konstrukciyada toǵay terekleri sızılmasınıń ústingi hám qaptal bólegi (vertikal profili)niń ortası joqarı dárejede tıǵızlıǵı menen parqlanadı, bunday terekler sızılmasınıń keńligi 10-15 m, sızılma eki qabatlı, jaqtılıq ótetuǵın joldıń birazı (60%) onıń pásinde jaylasadı.

Súwret-7. Siyrek toǵaylar sızılmasınıń konstrukciyası.
Siyrek konstrukciyası samal ótetuǵın jaqtılıqlar sızılmanıń vertikal profili boylap bir tegiste jaylasıwı menen parqlanadı. Samal otırǵızıwı jaqtılıqlardıń maydanı terekleri sızılması profildiń maydanına salıstırmalı 25-30 % quraydı, sızılmanıń keńligi 15-20 m. Samal aǵımınıń tiykarǵı bólegi áne sol jaqtılıq jolları arqalı ótedi. (súwret-7).
Toǵay terekleri sızılmasınıń tiykarǵı konstrukciyası klassifikaciyası tómendegishe.
Keste-9. Terekler sızılması konstrukciyasınıń samal ótkiziwsheńligi

Terekler sızılmasınıń konstrukciyası	Terekler sızılmasınıń japıraqlı jaǵdaydaǵı boylama profiliniń minezlemesi
	jaqtılıqlardıń barlıǵı boyınsha	jaqtılıqtıń maydanı boyınsha, %
		Deneler arasında	Shaqa-japıraq (krona) larda
Samal ótkizbeytuǵın (qalıń)	Jaqtılıqsız
Siyrek	Boylama profil boyınsha onsha úlken bolmaǵan jaqtılıqlar	15 - 35	15 - 35
Samal ótkizetugın	Deneleraralıq iri jaqtılıqlar, shaqa-japıraq (krona) larda bolsa jaqtısız	< 60