A niqlik param etrlari va e ta lo n m anbalarning a so siy X a to lik la r I

2 .3 -r a s m .
Bir modali (a) va ko‘p modali (b) optik tolalarning 
ko‘ndalang kesimi
T uzilishi
k o ‘rin ish i
n2
a )
2 .4 -r a s m .
Pog‘onali (a) va gradiyentli (b) ko‘p modali optik 
tolalaming tuzilishi va sindirish ko‘rsatkichi ko‘rinishlari
48
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2.5-rasm da turli tolalar bo‘ylab optik signallarning tarqalishi 
tasvirlangan [
1
].
Sindirish ko'rsatkichlariga qarab bir m oddali optik to lalar 
pog‘onali (to‘g‘riburchakli) va maxsus turdagi uch tishli, W k o ‘ri- 
nijshdagi tolalarga bo‘linadi (2.6-rasm) [3].
Bir moddali optik tolalar dispersiya qiymatlari b o ‘yicha ushbu 
turlarga bo‘linadi:
1. Standart tola 
SF (Standart Fiber).
2. Siljigan dispersiyali tola 
DSF (Dispersion
— 
Shifted Fiber).
3. Nolga teng bo‘lmagan siljigan dispersiyali tola 
NZD SF (Non
— Zero Dispersion — Shifted Fiber).
S tandart SF tolalari pog‘onali sindirish ko ‘rsatkichiga ega. 
Statistik m a’lumotlarga ko‘ra eng ko‘p yotqizilgan kabellar bir 
m oddali standart SF (Standart Fiber) tolalardan iborat. H ozirda 
SF tolalarining so‘nish qiymatlari 0,18—0,19 dB /km gacha kamay- 
tirilgan. Lekin, bu tolalarda 1550 nm to'lqin uzunligida dispersiya 
qiymati katta 17—20 ns/nm ■
km ni tashkil etadi.
1300 nm to ‘lqin uzunligida esa dispersiya qiymati m inim al, 
lekin so ‘nish qiymatlari katta 0,35—0,5 dB /km ni tashkil etadi 
(2.7-rasm). Dispersiya qiymati kichik bo‘lganligi uchun 1300 nm
to ‘lqin uzunligi dispersiyasi nolga teng 
10
to ‘lqin uzunligi deb ataladi. 
So‘nish qiymatlari kichik, ya’ni 0,2—0,25 dB/km ni tashkil etadigan 
1500 nm to ‘lqin uzunligida (2.7-rasm) dispersiya qiymatlarini ham
kamaytirish maqsadida 10 to ‘lqin uzunligini 1550 nm ga siljitish 
orqali siljigan dispersiyali D SF tolalari ishlab chiqilgan.
D S F tolalarida X
0
=1550 nm ga teng bo‘lib, bu to ‘lqin uzunligi 
nolinchi dispersiya nuqtasi deb olingan.
D S F va N Z D S F tolalari maxsus turdagi 
W
k o ‘rinishdagi 
sindirish ko‘rsatkichlariga ega. Ammo 1550 nm to ‘lqin uzunligida 
D SF tolalarida to ‘lqin uzunligi bo ‘yicha zichlashtirish usulini amalga 
oshirib bo ‘lmaydi. Chunki, agarda 1550 nm toMqin uzunligida 
to ‘lqin uzunligi bo‘yicha zichlashtirish usulini qo‘llasak, bu to ‘lqin 
uzunligi atrofida parazit optik kanallar, ya’ni nochiziqli effektlar 
hosil b o ‘ladi. Buni b artaraf etish va to ‘lqin uzunligi b o ‘yicha 
zichlashtirish usulini qo‘llash uchun nolinchi 
10
to ‘lqin uzunligini 
1520 nm dan 1560 nm gacha surib, nolga teng boMmagan siljigan 
dispersiyali N Z D S F tolalari hosil qilingan.
49
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

p\
a)
Kirish
impulsi
h
Chiqish
impulsi
Z X
h
Yuqori latibli moda 
Dispersiya
P
Kirish
impulsi