A niqlik param etrlari va e ta lo n m anbalarning a so siy X a to lik la r I



Download 0,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/11
Sana10.07.2022
Hajmi0,92 Mb.
#769030
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
Optik aloqa asoslari (N.Yusupov, R.Isayev)-40-60

Perpendikulyar
Ikki 
^
muhit
chegarasi
\
Sinish 
|
g
„ 
. natijasida 

— ^
J
bo'lgan 
r ' X 2
n u r 


n*
er ei
ni
T ushsan/
r
/ ' !
n u r 
JL>
/ C J
e^
9,
/
e,
n, 
e,=e k,
1
n,
a) 
b) 
d)
2.11-rasm. Bir necha tushish burchaklari uchun nurning tarqalish y o ii,
n(>n2, bunda m va n2
ikki xilli muhitlarning sindirish ko‘rsatkichlari
Ideal holda yorug‘likning sochilishi va nolinchi dispersiya bo ‘l- 
maganda nur (
1
) o ‘z ak b o ‘ylab istalgan masofaga tarqalishi m umkin
[1]. N u r (1) yo‘naluvchi n u r (moda) deyiladi.
N u r (2) 
Q
kr burchak ostida tushib sinadi va o ‘zak-qobiq 
chegarasi bo ‘ylab tarqaladi.
0
<
0
kr ostida tushgan nur (3) sinadi va qobiq chegarasiga tushib, 
qobiq b o ‘ylab tarqalishida so‘nadi yoki qobiqdan tashqariga chiqib 
ketadi. U lar nurlanuvchi nurlar deyiladi.
2 . 3 . 2 . S o n li a p ertu ra
Optik tolaga bir emas, bir necha yorug‘lik nurlarining yig‘masi 
kirish konusini hosil qilib tushadi va faqat kritik burchakdan katta 
burchak ostida tushgan nurlargina OT o ‘zagi b o ‘ylab tarqaladi.
57
www.ziyouz.com kutubxonasi


Nurlarni tola o ‘zagiga maksimal tushish konusining yarim burchagi 
apretura burchagi
— 
0
a, kirish konusi 
20
esa sonli apretura deyiladi 
(2.13-rasm).
Sonli apertura 
NA
bilan belgilanadi (inglizchadan 
Numerical
Aperture)
va o ‘zak, qobiq sindirish ko‘rsatkichlari orqali quyidagi 
munosabatdan aniqlanadi:
NA
q

sin 0a 

^/(n,2 
- n | ) = 
n, V2A„
yoki
NAt = k^jinf - n \ )
(2.3)
2.13-rasm. Optik tolaning apretura burchagi
(2.3)da adabiyotlarda uchrashi mumkin bo‘lgan, sonli aperturani 
hisobiashning ikki formulasi keltirilgan. U lar sonli aperturaga yaqin 
qiymatlarini beradi. Birinchi formula nazariy, ikkinchisi esa amaliy 
hisoblashlar uchun ishlatiladi. Bu yerda o ‘lchash usullariga bog‘liq 
h o ld a 
0,98 yoki k = 0 ,9 4 (E IA -4 5 5 -2 9 yoki E IA -4 5 5 -4 4
standartlari bo'yicha mos ravishda). Yuqoridagi 2.9-rasm uchun 
berilgan 
n
,=1,48, 
n =
1,46 qiymatlar uchun, (2.3) formula bo ‘yicha 
sonli apretura qiymatlari: 0,242487 (nazariy) va 0,237637 (k=0,98) 
va 0,227938 (A=0,94) (amaliy) [1].
Sindirish ko‘rsatkichlarining nisbiy farqi 
An 
quyidagiga teng:
58
www.ziyouz.com kutubxonasi


9

9a
burchak ostida, ya’ni apretura burchagi doirasida tushgan 
nurlar (2.13-rasmdagi nur 
1
mos keladi) to ‘liq ichki qaytib, optik 
tola o ‘zagi bo ‘ylab uzatiladi. 
9
>0
apertura burchagi doirasidan 
katta burchak ostida tushgan nurlar sinib, o ‘zakdan qobiqqa o ‘tadi. 
Bu nurlar qobiq bo ‘ylab tarqalib, asta-sekin so‘na boshlaydi yoki 
qobiqdan chiqib ketadi (2.13-rasmdagi mos ravishda nur 2 va 2').
Apertura doirasiga mos keluvchi nurlar yo‘naluvchi (nur 1), 
aperturadan tashqaridagi nurlar 
nurlanuvchi
(nur 
2
va 
2
‘) 
nurlar
deyiladi. Aperturadan tashqaridagi 
qobiq bo‘ylab tarqaladigan nurlar
qobiq b o ‘ylab uzatiluvchi nurlar deyiladi [
1
].
2
.
2
-jadvalda eng ko‘p tarqalgan optik tolalar parametrlarining 
tipik qiymatlari keltirilgan [15].
2.2-jadval
OT turi (kvars 
shishasi)
0 ‘zak
diametri,
mkm
NA
Tola o‘zagiga 
maksimal tushish 
burchagi, grad.
A„
Ko‘p modali OT
50-200
0,25-0,5
20-30
0,005- 0,02
Bir modali OT
5 -1 2
0,12-0,25
5 -8
0,002-0,01
NA optik tolaning m uhim xususiyati hisoblanib, yorug‘lik nuri 
tolaga qanday kiritilishi va tarqalishini ko‘rsatadi.
N A qiymati katta bo ‘lgan OT yorug‘likni yaxshi qabul qiladi, 
N A kichik qiymatli optik tolalarga faqatgina to r y o ‘naltirilgan 
yorug‘lik to ‘plamini kiritish mumkin.
Yuqori o ‘tkazish polosali OT kichik N A qiymatiga ega. Shu 
tarzda, ularda modalar soni kam, dispersiya kichik va ishchi o‘tkazish 
polosasi keng bo‘ladi. NA katta qiymatga ega optik tolalarda mumkin 
bo‘lgan yorug‘lik yo‘nalishlari, y a’ni m odalar sonining ko‘pligi 
natijasida m odalararo dispersiya yuqori bo‘ladi [
2
].

Download 0,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish