A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

d =m t
* z ,= 2 *42=84 mm;
- g ‘ ildirakning tish cho‘ qqilari diametri 
~da = d + 2
*/гд2=84+2 *2 = 
=88 mm;
- g ‘ ildirak botiqlari diametri 
dp = d 7-2hp —84-2x2,4=79,2mm;
-
g ‘ ildirak eni 
b ,
=0,75 
xda =
0,7 *22=15,4 mm;
- g ‘ ildirakning eng katta diametri 
dH2= d ,+3m =S4+3
*2=90 mm;
- g ‘ ildirak gupchagining uzunligi 
L cm=
1,3 *6^=1,3*15,4=20 mm;
- g ‘ ildirak gupchagining tashqi diametri D cmi= l , 6 * D 5,= l,6 *1 6 =
=25,6 mm;
- g ‘ ildirak vali diametri £>2= I,2 * D 82=1,2*16=19,2 mm;
- chervyak uzunligi £=f'10+z/12jw=(10+42/12)2=20+7=27 mm;
- b o ‘ luvchi o ‘ q chiziqlar orasidagi masofa 
aw= Q ,5 (d I + d J =
0,5(18+84)=51 mm.
Barcha zaruriy o ‘ lchamlar aniqlangandan so‘ ng chervyakli ilashma 
ish chizmasi bajariladi.
1-bosqich.
Ilashmaning frontal proyeksiyasini qurish uchun avval 
o ‘ qlar orasidagi masofa аж=0,5(й?/+й?>)=0,5(18+84)=51 mm qo'yiladi. 
Keyin chervyak va chervyakli g ‘ ildirak tishlari cho‘ qqilari va botiqlari 
aylanalari chiziladi. G ‘ ildirakning eng katta diametri aylanasi va g ‘ ildirak 
eni chiziladi (8.37-rasm, 
a).
2-bosqich.
B og‘ lovchi chiziqlar orqali g ‘ ildirakning profil ko‘ rinishi 
chiziladi. G ‘ ildirak gupchagining tashqi diametri aylanasi chiziladi. So‘ng 
g ‘ ildirak gupchagining uzunligi chiziladi. Chervyakning bo‘ luvchi diametri 
aylanasi chiziladi. Chervyak uzunligi chiziladi. Chervyak vali diametri 
aylanasi va chervyakli g ‘ ildirak valining diametri aylanasi chiziladi (8.37- 
rasm, 
b ).
3-bosqich.
Shponka ariqchasidagi 
bsh, t;
masofalaming o ‘ lchamlari 
chizmachilik m a’ lumotnomasidan olinadi va uning proyeksiyalari
220

---

bajariladi. G ‘ ildirakdagi val uchun teshikda faskalar bajariladi. Shponkali 
birikmaga mahalliy qirqim beriladi (8.37-rasm, v).
4-bosqich.
Chervyakli ilashma chizmasida chiziqlar mos ravishda 
qalinlashtiriladi, ya’ ni tish cho‘ qqilarining aylanasi asosiy y o ‘ g ‘ on tutash 
chiziqda, boiu vch i aylana ingichka shtrix-punktir chiziqda o ‘ tkaziladi. 
Chervyak va chervyakli g ‘ ildirakning boshqa ko'rinarli elementlari ham 
asosiy tutash chiziqda chiziladi va chizma taxt qilinadi (8.37-rasm, g).
8.3-jadvalda chervyakli ilashmaga oid grafik vazifa uchun variantlar 
keltirilgan.