A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

8.3-jadval
Chervyakli ilashmaga oid variantlar
Variantlar
m
9
h
D B2
Variantlar
m
q
h
D
s
2
1
3
12
40
36
16
3
12
40
36
2
4
10
40
40
17
3
10
54
36
3
5
9
35
40
18
3
10
40
32
4
3,5
12
40
40
19
5
9
31
36
5
3
12
50
32
20
3,5
12
36
32
6
5
9
31
36
21
3,5
12
40
36
7
3
12
40
36
22
4
9
36
32
8
2,5
12
46
32
23
3
12
40
32
9
4
9
31
32
24
3
10
54
36
10
3,5
14
40
32
25
4
10
31
32
11
3,5
12
36
36
26
4
9
40
40
12
4
12
40
40
27
2,5
16
46
36
13
3
12
54
40
28
3
12
50
40
14
3
10
40
32
29
5
19
31
40
15
4
9
48
32
30
4
12
31
36
221

---

1-bosqich
222

---

2-bosqich
b )
223

---

3-bosqich
у
)
224

---

4-bosqich
to
ГО
C
I/)
fn
Qj
2 S:
Q
J Э
Ч -, .p *
*5 
vr
•*: t**
£ '
jo
<<5> t- 
19
S3- Э 
S Л I
ftJ \ < .
U) £ r*
’5-
"3
j
=
j
ъ
о
v *
g ) 8.37-rasm
225

---

Reykali ilashma. 
Reykali ilashmalar aylanma harakatni ilgarilanma 
harakatga aylantirish yoki aksincha, ilgarilanma harakatni aylanma 
harakatga aylantirish uchun xizmat qiladi.
Bunday ilashmalar tishli g ‘ ildiraklar va tishli reykadan iborat bo‘ ladi 
(8.38-rasm). Bunday ilashmadagi tishli g ‘ ildirakni chizish silindrik 
uzatmaning g ‘ ildiraklarini chizishdan hech qanday farq qilmaydi. Reyka va 
g ‘ ildirak tishlari chizmada GOST2.404-96 ga muvofiq shartli tasvirlanadi. 
Reykaning qadami tishli g ‘ ildirak b o‘ yicha 0,1 mm gacha aniqlik bilan 
hisoblanadi. Reykaning balandligi 
H >2 h
shart bo‘ yicha qabul qilinadi, 
bu yerda 
h
- tishning balandligi, u 
2,25m
ga teng. Reyka chizmasi bosh 
ko‘ rinish va profil qirqimdan iborat.
Chizmani chizish bosh ko‘ rinishni chizishdan boshlanadi (8.39-rasm). 
Reyka ko‘ rinish va qirqimda tish cho‘ qqisining sirti asosiy tutash chiziq 
bilan, bo‘ luvchi sirt shtrix-punktir chiziq bilan, tubining sirti esa ko‘ rinishda 
ingichka tutash chiziq, qirqimda asosiy tutash chiziq bilan chiziladi. 
Qirqimda tishlar shtrixovka qilinmaydi. Kerak boiganda tishning ishchi 
profili ko‘rsatiladi. Agar reyka qiyshiq tishli bo‘ lsa, qiyalik yo ‘ nalishi va 
qiyalik burchagi ko‘rsatiladi. Reykali ilashma uchun tayyorlangan tishli 
g ‘ ildirak chizmasi silindrik tishli g ‘ ildirak chizmasi kabi bajariladi.
8.38-rasm 8.39-rasm
Nam unali chizma. 
Grafik vazifa sharti: 
reykali ilashmaning ishchi 
chizmasi bajarilsin
(8.40-rasm).
Reykali ilashma silindrik uzatmaning turidir. G ‘ ildirak yetaklovchi, 
reyka esa yetaklanuvchi hisoblanadi. Reyka tishlari trapetsiyasimon
226

---

l'ormaga ega bo‘ lib cho‘ qqi burchagi 40° ni tashkil etadi. Reyka qadami 
P t
tishli g ‘ ildirak qadamiga teng. Reyka balandligi 
H >2 h
tengsizlikni 
qanoatlantirishi kerak. Bu yerda 
h
- tish balandligi 2,25 
m
ga teng.
Tishli g'ildirakning reyka bilan ilashmasi tasviri chapdan ko‘rinishini 
chizishdan boshlanadi, bunda avval o ‘ q chiziqlar o ‘ tkaziladi, so'ngra tishli 
g ‘ ildirak chiziladi. Shundan keyin reykali g ‘ ildirakning bo‘ luvchi aylanasi 
va reykaning bo‘ luvchi chizig‘ i urinma tarzida tasvirlanadi. G ‘ ildirak 
tishlari botiqlari aylanasining chizig‘ i va reyka tishlari botiqlar chizig‘ i 
chizmada ko‘ rsatilmaydi.
Bosh tasvirda g ‘ ildirak o ‘ q bo‘ yicha qirqimda, reyka esa ko‘ ndalang 
qirqimda ko‘ rsatiladi. G ‘ ildirak tishi ilashish zonasida reykaning tishi 
oldida joylashtiriladi.
Boshlang‘ ich ma’ lumotlar qabul qilingani bo‘ yicha: modul