A n V a r c h o r iy e V

olib qochishi zarur. Chunonchi, «Himmatli zot» jamiyatni
boshqarganda, eng awalo, isrofgarchilikka yo'l qo'ymasligi; ish
paytida talabchan bo'lishi, lekin boshqalarda norozilik
uyg'otmasligi; istak-xohishni ro'yobga chiqarayotganda ochko'zlik
qilmasligi; keng xulq-atvorga ega bo'lishi, lekin takabbur
bo'lmasligi; hamisha o'zining ulug'vorligi bilan ajralib turishi,
lekin atrofdagilarga vajohat solmasligi kerak.
Konfutsiy «Himmatli zot» jamiyatni boshqaiganda, boshqaruv-
ning to'rt yaramas usulidan qochishini maslahat beradi. Chu­
nonchi, qonunni chetlab o'tib, shoshma-shosharlik bilan tut-
qinni-o'Jimga hukm etishni, ya’ni shafqatsizlik qilishni; top-
shirilgan ish natijasini ogohlantirmasdan turib talab etish, ya’ni
zo'ravonlik qilishni; ish tugatilib, yakuniga yetib qolgan bo'lishiga
qaramasdan, tegishli buyruqni hayallatib o'tirish, ya’ni qaroqchilik
qilishni; mehnatga haq to'lashda xasislik, ya’ni pastkashlik qi­
lishni tushunadi.
Qadimgi Xitoy mutafakkiri insonda insoniylik xususiyatlari-
ning shakllanishida jamiyatni boshqarib turgan rahbarning mu-
ruwatli bo'lishi katta ahamiyatga ega ekanligiga e’tibomi qaratadi.
Muruwatli rahbar deganda, eng awalo, xalqqa foyda keltiruv-
chi yumushlar bilan shug'ullanishni; fuqarolarning qobiliyatla-
riga qarab ish berishni va berilgan ishni o'z vaqtida bajarilishini
talab qilishni; katta va kichik, bosiq va tez odamlar bilan bir
xil muomalada bo'lishni; qarashlaridagi qat’iyatni tushunadi.
Bunday xislatlar «Himmatli zot»ni yanada iilug'vor qilib
ko'rsatadi.
Konfutsiy o'zi yashayotgan jamiyatda sodir bo'layotgan ax-
loqsizliklardan qattiq tashvishga tushadi, fuqarolami tarbiyalash-
ga harakat qilib, ulami insof-diyonatga, bir-birlarini hurmat