A n V a r c h o r iy e V

In so n h a y o tin in g m a ’n o si, m oh iyati va m a z m u n in i an iq lash ga
urinib k o ‘rdi.
In sonn ing m a ’naviy m adaniyati to'g'risidagi Y u su f X os H ojib,
A h m ad Y u gn akiy, Jalolid d in R u m iy qarashlarini X III a sm in g
oxiri, X IV asr boshlarid a yashab ijod etgan xorazm lik faylasuf,
sh oir P ah la von M a h m u d 1 yangi fikrlar b ilan b o yitd i.
P a h la v o n M a h m u d X asrdan e ’tib ora n X u ro so n , M o v a ­
ro u n n ah r sh ah arlarid a k en g tarqalgan ja v o n m a r d lik 2 h arak ati­
n in g d a v o m c h ila r id a n biri ed i. Jav on m ard lik harak atinin g a s o ­
sid a t a ’m a sizlik , b e g ‘arazlik, y a ’ni o ‘zid a n b osh q a d a n najot
k u tm aslik g 'o y a si yotardi. X u d d i sh u n in g u c h u n h am ushbu
h arak atn in g m aq sad i k ish ilarn i, ayn iq sa , y o sh la rn i jasoratga
c h o rla sh d a n iborat ed i.
Javon m ard lik harakati a n ’analariga q attiq rioya qilgan sh o ir
od am lar bir-birlariga m adadkor-u ham dard b o 'lish lari zarur, d e ­
gan g'oyan i z o 'r berib targ'ibot va tash viq o t q ildi. K ishilarga
k o'rsatilgan
m ad ad t a ’m asizlik k a, b eg'arazlik k a a so sla n m o g 'i
darkor. S h u n in gd ek , P ah lavon M ah m u d n in g fikriga ko'ra, in ­
so n n in g eng a so siy xislatlaridan biri g'olib lik d ir. G 'o lib b o 'lm o q
u ch u n in son o 'z nafsini jilo v la y b ilishi lo z im . N a fsn i yen gan
k ish igin a ch in m a ’nodagi g'olib lik m a q om ig a erishadi. S hu n in g
u ch u n h am , P ah lavon M ah m u d raqibiga qarshi m a yd on ga tu sh -
gan da, o 'z raqibining kuragini yerga tegizish u ch u n butun k u ch -
q u w a tin i ishga solardi.
P ah lavon M ah m u d o 'z in in g «K anzul h aq oyiq » («H ik m atlar