A n V a r c h o r iy e V

lantirdi. U n in g fikriga ko'ra, in so n n in g m a ’naviy olam id agi b a ’zi
fazilatlar, xislatlar, xosiyatlar, karom atlar X u d o n in g h id o y a si va
soyasidir. B unday xususiyatlar in so n m a ’naviy q iyofasid a X u ­
d o n in g t a ’sirida h osil b o'lgan . M asalan , q o 'l har q an d ay y u -
m u sh n i aq ln in g sharofati bilan am alga osh iradi. A q ln in g soyasi
yo 'q d ek b o'lib k o'rinsa h am , baribir u n in g k o'lan k asin i borligi
rost. M ab od o, in so n n in g aqli z a if b o 'lsa , u nin g b arch a sezg i
Jaloliddin Rumiy.
Ichingdagi ichingdadir. Toshkent, 1997, 148-bet.
2 
Jaloliddin Rumiy
. Ma’naviy masnaviy. Birinchi jild. Birinchi kitob. Toshkent, 
1999, 41-bet.
3 
Jaloliddin Rumiy.
Ichingdagi ichingdadir. Toshkent, 1997, 88-bet.

---

a ’zolari ishlam aydigan holatga kelib qolad i. O y o g ‘i tek is y o ‘lda
yurolm ayd i, k o ‘zi ko‘rm aydi, q u lo g ‘i s o ‘z la m i n o to ‘g ‘ri e sh i-
tadi. S hu n d ay ek an in so n n in g barcha xatti-harakatlari aq ln in g
sh arofati b ilan yuzaga ch iq a d i1.
Aql in so n vu ju did a bir am ir kabidir. 
M o d o m ik i, vujud
aqlga b o ‘ysunsa, barcha ishlar tekis ketadi. A gar ak sin ch a b o'lsa
h a m m a si izd an ch iq a d i. S h u n in g u ch u n h am in so n aqlga ito a t
q ilm o g ‘i, b o sh e g m o g ‘i darkor. A yn iq sa, aq l ish lab ch iq aru v-
c h i k ish ila r, o lim - u fo z illa r gap lariga q u lo q s o lis h , 
h a tto
m u ftilar har q a n ch a fatvo bersalar h a m , o lim n in g fa tvosiga
q u lo q so lm o q zarur. A gar od am lar aql h u k m ig a ito a t q ilm a -
salar ishlari d o im o p u sh aym on lik va p arish o n lik ich id a b o 'la d i,