A n V a r c h o r iy e V

zarur. Inson tanasi huzur-halovat va azob-uqubatlar bilan bog'liq
bo'ladi. Shuning uchun ham inson kundalik amaliy faoliyatida
huzur-halovat (kama) va foyda olish (artxa) prinsi plariga amal
qilmog'i darkor. Huzur-halovat, shubhasiz, insonning kundalik
amaliy faoliyati bilan bog'liq. Qilgan mehnatidan huzur-halovat
olish, undan qoniqish hosil qilish — insonning eng oliy
maqsadidir. Boylik va ezgulik esa unga erishish vositasidir. Yu-
qoridagi fikr-mulohazalardan ko'rinib turibdiki, chorvaka makta­
bining muxlislari hayotdan qoniqish tuyg'usini insonning eng
muhim xususiyati, deb qaraydilar. Ulaming fikriga ko'ra, inson
7
Qarang: Ф илософ ия. Ч асть первая. И стория ф илософии. М ., 1999, 35—38-betlar.

---

hayotining ma’nosini kundalik hayotdan ko'proq huzur-halovat
olish, azob-uqubatlardan holi bo'lish tashkil etmog'i lozim. Lekin
ayrim hollarda huzur-halovat, turli azob-uqubatlar bilan birga
ro'y berishi ham mumkin. Azob-uqubatlardan esa ko'r-ko'rona,
birdan voz kechib bo'lmaydi. Chunki ba’zan huzur-halovat azob-
uqubat bilan chirmashib ketadi. Kishilarda o'zining kundalik
amaliy faoliyatidan, turmush tarzidan rohatlanish tuyg'usini
shakllantirish — chorvaka maktabi ijodkorlarining ulkan orzusi
edi. Shuning uchun ham chorvakaliklar — «yegin, ichgin,
xursandchilik qilgin», degan qoidaga ko'proq amal qilar edilar.
ishunday qilib, qadimgi zamon Hind falsafasining o'ziga xos
eng muhim xususiyati transendentalizmga moyilligi, ya’ni inson
va uning ruhiy-ma’naviy olami, taqdiri va istiqboli koinotdan
tashqarida 
yashayotgan 
transendental 
bilimlar 
bilan