A n V a r c h o r iy e V

hodisa va voqealarga diqqat bilan qarash, hayotda to‘g‘ri yo‘l
tanlash. Ushbu prinsi plarga asoslangan e’tiqod, buddizm ta’limotiga
ko'ra, mustahkam e’tiqod bo'ladi. 0 ‘z navbatida, bunday
e’tiqodga asoslangan inson faoliyati samarali, xayrli ishlarga
qaratiladi.
Qadimgi Hind falsafasining noortodoksal oqimiga mansub
diniy-falsafiy maktablardan biri lokayatada ham inson borlig'i,
moddiylik bilan ma’naviylik orasidagi o'zaro aloqadorlik muam-
molari haqida ajoyib fikr-mulohazalar bayon qilingan. Lokayata
maktabiga eramizdan awalgi birinchi ming yillik o'rtalarida yasha­
gan Brixaspati asos solgan1. Ushbu maktab ijodkorlarining fikriga
ko'ra, olamning asosini to'rt element: suv, havo, yer va olov
tashkil etadi. O'z navbatida, xuddi shu elementlar inson tana­
sida ham mavjud bo'ladi. Olam ham, odam ham o'sha element-
laming kombinatsiyasidan iborat bo'lib, ilohiy qudrat tomoni­
dan yaratilmagan. Xudo haqidagi gap-so'zlar shunchaki bir
afsonadir. Xudo, ruh, jamiyat, u dunyoda hayotning mavjudli-
giga ishonish — bu yolg'onchilikdir. Har qanday organizm
o'lgandan so'ng yana o'z substansiyasiga qaytadi, deyish
bema’nilikdir. Insonning ongi nomoddiy narsa bo'lib, sezish
orqali hosil bo'ladi. Shaxs inson tanasidan tashqarida bo'lishi
mumkin emas, degan fikrlami bayon qiladilar.
Lokayata ta’limoti chorvaka maktabi muxlislari tomonidan
har tomonlama rivojlantirildi. Chorvaka ta’limotining asosiy
qoidalari eramizdan awalgi IV—III asrlarda yashagan Kautilya
traktatlarida bayon qilingan. Chorvaka maktabi ijodkorlarining
fikriga ko'ra, inson u dunyoda 
emas,
balki bu dunyoda, yer
yuzida ro'y beradigan hodisa va voqealarga qarab mo'ljal olishi