|
Oqartirilgan qand-shakar ham oddiy qand-shakar kabi olinadi,
ammo u bug„latishdan oldin yana bir marta tozalanadi (oqartiriladi).
Oqartirilgan qand-shakar oddiy qand-shakardan oqroq, kristallari esa
yaltiroqroq bo„ladi.
Qand-shakar qirralari yaqqol ko„ringan oq, mayda kristallardan
iboratdir. Sifatini baholashda uning tarkibidagi saharozaga, shakarning
rangiga, namligiga va begona qo„shilmalarning bor-yo„qligiga e‟tibor
beriladi. Qand-shakar tovar navlariga bo„linmaydi. Oq qand shakardan
olinadi. Ishlab chiqarish usuliga qarab u - presslangan oq qand, quyma
qand xossalariga ega bo„lgan presslangan oq qand, tez eriydigan
presslangan oq qand, quyma oq qand va bolalar oq qandlariga bo„linadi.
Presslangan oq qand vakuum-apparat orqali tsentrifugaga uzatilgan
oq qand massasidan tayyorlanadi. Tsentrifugada kristallar patokadan
ajratib olinadi va oqartiriladi. Hosil bo„lgan ho„l shakar qoliplarga
solinadi, to„g„ri burchak shaklida presslanadi, quritiladi, keyin to„g„ri
shaklda ushatiladi.
Bolalar qandi har xil qushlar, hayvonlar, samolyotlar shaklida ishlab
chiqariladi va har xil rangga bo„yaladi. Qand talqoni qo„shimcha mahsulot
sifatida quyma qandni qirqish va ushatish vaqtida hamda oq qandni
51
maxsus maydalash yo„li bilan hosil qilinadi. Donador bo„lib qolishdan
saqlash uchun unga 3% gacha kraxmal qo„shiladi.
Oddiy shakar tarkibida saxaroza 99% dan kam bo„lmasligi,
kristallarining tuzilishi bir xil, qirralari yaqqol ko„rinib turadigan, rangi oq
yaltiroq, sochiluvchan, quruq, yopishmaydigan, donalari bir-biriga
yopishib qolgan qumaloqlar va sariq donalar, begona aralashmalar
bo„lmasligi, suvda to„liq erib, tiniq eritma hosil qiladigan bo„lishi shart.
Sariq rangli, nam tortgan, boshqacha ta‟m va hid beradigan,
ifloslangan va suvda toza erimaydigan shakar savdoga chiqarilmaydi.
shakarning namligi 0,14% dan yuqori bo„lishi mumkin emas. Tozalangan
shakarning sifat belgilari ham yuqoridagicha bo„lib, uning tarkibida
saxaroza 99,9% dan kam bo„lmasligi kerak.
Oq qand toza, salgina ko„kimtirroq oq rangli, dog„zis
va boshqa
qo„shilmalarsiz, begona ta‟m va hidlarsiz bo„lishi kerak. Undagi
saxarozaning miqdori ham 99,9% dan kam bo„lmasligi lozim. Ushatilgan
presslangan chaqmoq qand, tez eriydigan presslangan chaqmoq qand va
qand talqonining namligi-0,2%; quyma qand xossalariga ega bo„lgan
presslangan chaqmoq qand namligi- 0,25%; ushatilgan quyma qand
namligi esa - 0,4% bo„ladi.
20°C haroratdagi suvda qirrasi 10 mm. li, maydalangan quyma qand
kami bilan 8 daqiqada; ushatilgan presslangan qand 6 daqiqada; quyma
qand xossalariga ega bo„lgan presslangan qand-7 daqiqada va tez
eriydigan qand-1 daqiqada erib bo„lishi kerak. Qand-shakar va oq qand I
yoki II kategoriyali zig„ir-jut qoplarga joylanadi, bundan tashqari qog„oz
va karton qutichalarga hamda fanera va yog„och yashiklarga joylanadi.
Qand-shakar sof og„irligi 50 va 60 kg. dan, maydalangan quyma oq qand
hamda presslangan chaqmoq qand- 40 kg. dan, tozalangan shakar- 50 kg
dan I va II kategoriyadagi toza, quruq zig„ir-jut kanop qoplarga joylanadi.
Qand quruq, yaxshi shamollatib turiladigan omborlarda o„tkir hidli
mollar hamda buyumlardan uzoqda saqlanishi zarur, chunki u namlanish
va yot hidlarni o„ziga qabul qilish xususiyatiga ega. shakar saqlanadigan
xona havosining nisbiy namligi 70% dan, chaqmoq qand saqlanadigan
xonaniqi 80% dan oshmasligi kerak. Qand yuqori va past haroratda ham
52
saqlanaverishi mumkin, ammo xona havosining harorati tashqi havo
haroratidan bir muncha yuqori bo„lishi kerak, chunki tashqi havodagi
ancha iliq suv bug„lari sovuq xonaga kirib, xona havosining nisbiy
namligini keskin oshirib yuboradi.
Qand solingan qoplar quruq va toza chipta, brezent yoki sholchalar
bilan qoplangan maxsus o„ringa taxlab qo„yiladi. Agar qoplar namlansa,
qandni boshqa quruq idishga bo„shatib quyish kerak. Qand solingan qoplar
va yashiklarni tashishda ularni kirlanish va namlanishdan saqlash uchun
ustiga brezent yopib qo„yiladi. Yilning fasli va savdo korxonasining
joylashgan joyiga qarab, qand-shakar uchun- 0,15-0,20%; oq qand uchun-
0,20-0,25%; qand talqoni uchun 0,35% tabiiy kamayish ko„zda tutilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
