A. N. Norchayev, T. B. Sadikov, M. Z. Nurfayziyeva mintaqaviy turizm

Download 3,14 Mb. bet 14/90 Sana 03.07.2022 Hajmi 3,14 Mb. #736251

Bu sahifa navigatsiya:

• Tayanch iboralar.
• 6- bob. MINTAQALARDA EKOLOGIK TURIZMNI RIVOJLANTIRISH RESURSLARI VA ULARDAN FOYDALANISH 6.1. Ekoturizm tushunchasi va turlari
• Ilmiy turizm.
• Tabiat tarixini o‘rganish turlari .

Tabiiy resurslarni baholash8
Rekreat-siya	Trassa	Mehmonxon	Trassa	O‘rtacha	Qiyalik	yuzasining	Ko‘chki xavfi
bahosi	balandligi,	a va trassa	uzunlig	aylana,	xususiyati
	m	orasidagi	i, m	gradus
		masofa, km
Qulay	1000-2500	1	1000	12-18	Toshli	hududning	Ayrim	kuchli
sharoit					yuzasi tekis hamda		qor
					mustahkam		yog‘ishidan
							keyin	bo‘lishi
							mumkin
Qisman	1000;2500	1-5	200-	18-20;	Toshli	hududning	Kuchli	qor
qulay	-3000		1000	10-12	yuzasi qisman tekis,		yog‘ishidan
					lekin	qo‘shimcha	keyin	bo‘lishi
					ravishda	hamda	mumkin
					mustahkam

• 
  Тоғ чанғиси учишни ташкил этиш учун рельеф баҳоси (Е.В.Колтовой, 1998)
  

33

Qulay emas	3000-4000	5-30	50-	5-10;		Tez-tez bo‘lib
			200	20-25		turadi

Umuman olganda, mintaqalarni turistik resurslarini baholash orqali, bu mintaqalarda turizm industriyasini shakllantirish va rivojlantirish imkoniyatlarini belgilash mumkin. Shunday ekan, turistik resurslardan samarali foydalanish imkoniyatlarini tahlil etish katta ahamiyat kasb etadi.

Tabiiy resurslarni baholashni bir qancha turlari mavjud. Bular: texnologik – rekreatsiya faoliyatining u yoki bu turiga resurslarning funksional yaroqliligi, fiziologik – shinam, qulaylik darajasiga ko‘ra, psixologik – estetik xususiyatiga ko‘ra baholanadi. Bu baholashga misol tariqasida quyidagi 2 – jadvalni ko‘rsatish mumkin.

Tayanch iboralar. Rekreatsiya, fiziologik, biologik, trassa, mehmonxona infratuzilmasi.
Savol va topshiriqlar

1. 
   Nima deb o‘ylaysiz, rekreatsion resurslarni qanday asosiy belgilariga ko‘ra ajratish mumkin:
   

2. 
   Bogolyubov V.S. va Orlovskaya V.P.lar turistik resurslarda alohida ajralib turuvchi quyidagi asosiy belgilarni ajratishgan
   
3. 
   O‘ylang, Ulug‘bek abservatoriyasi, Xo‘ja Doniyor payg‘ambar ziyoratgohi, Ishratxona, Qadimiy Siyob arig‘i, Afrosiyob arxeologik muzeyi va xarobalari, Xazrati Xizir masjidi, Shohi – Zinda majmuasi qayerda joylashgan?
   

2. 
   Qo‘chqorli ota ziyoratgohi, Qo‘tirbuloq dam olish maskani, shifobaxsh bulog‘i va avliyo baliqlari, Qo‘shtepa qayerda joylashgan?
   
3. 
   Xazrati Dovud ziyoratgohi va g‘ori, Tim qishlog‘idagi qadimiy archalar, Qarnobcho‘l ekolandshaftlari, xalq hunarmandchiligi, jumladan jun yigirish, gilam to‘qish, ko‘pkari o‘yinlari, milliy kurash, qadimiy sardobalar Samarqand viloyatining qaysi tumanida joylashgan?
   

34
6- bob. MINTAQALARDA EKOLOGIK TURIZMNI RIVOJLANTIRISH RESURSLARI VA ULARDAN FOYDALANISH


6.1. Ekoturizm tushunchasi va turlari

Dunyo miqiyosida turizmning eng yangi yo‘nalishlaridan biri ekologik turizm yoki ekoturizmdir. «Ekologik turizm» termini birinchi marotaba 1980- yil meksikalik iqtisodchi G.Seballos –Laskureyn taklif qilgan. Ekoturizmning asosiy maqsadi sayohat paytida yangi joylarni ko‘rish, tabiat go‘zalligidan, toza tog‘ yoki o‘rmon havosidan bahra olish, «yovvoyi» tabiat bag‘rida dam olish, shuningdek, boshqa xalqlar urf-odati, madaniyati, san’ati, tarixiy obidalarini ko‘rishdan iborat. Turizmning bu ko‘rinishi Kanada, AQSH, G‘arbiy Yevropa davlatlari, Markaziy va Janubiy Amerika, Yaponiya, Xitoy va boshqa mamlakatlarda tez rivojlanmoqda. Ekologik turizm ayniqsa Avstraliyada yaxshi rivojlangan bo‘lib, bu soha bo‘yicha maxsus dasturlar yaratilgan.

Ekologik turizmni tashkil etish va rivojlanishi uchun obyektlar bo‘lib, quyidagilar xizmat qiladi:

x milliy bog‘lar, davlat buyurtmalari, tabiat yodgorliklari; x botanik bog‘lar;

• 
  davolash-sog‘lomlashtirish joylari va kurortlar;
  

• 
  qo‘riqxonalar.
  

Ekoturizmning muhim obyekti bo‘lib, ekologik toza hudud, ajoyib tabiat va boshqa rekreatsiya resurslari hisoblanar ekan, mamlakatimiz bu resurs turlariga boy hisoblanadi. Respublakamizda tarixiy, arxeologik, arxitektura, san’at, musiqa va boshqa turistik resurslar mavjud. O‘zbekistonning boshqa mamlakatlarda uchramaydigan ekzotik tabiati, xilma-xil landshaftlari, flora va faunasi butun turistik regionning jozibadorligini belgilovchi asosiy omillardir. Hozirgi vaqtda to‘rt xil ekoturizm turlari va ekoturlar mavjud.

1. 
   Ilmiy turizm. Bunda turistlar dala sharoitida kuzatish ishlari olib boradilar, tabiatda izlanish ishlarida ishtirok etadilar. Masalan Lotin Amerikasi mamlakatlaridan biri Kolumbiyada, u erdagi boy qo‘shlar olamini o‘rganish uchun «Kolumbiya qushlari» degan ekoturlar o‘tkazilib, unda boshqa davlatlardan kelgan
   

35
ornitologlar ham qatnashib ilmiy izlanishlar olib boradilar. Bunda turistlar aktiv harakat usullari qo‘llab, tabiiy go‘zallikdan bahra oladilar. Ilmiy tushumga chet elga bo‘lgan ilmiy-tekshirish ekspeditsiyalari va tabiiy fakultetlarda o‘qiyotgan talabalarning dala praktikasi ham kiradi.

2. 
   Tabiat tarixini o‘rganish turlari. Bu atrof- muhitni va mahalliy madaniyatni
   

o‘rganish uchun qilingan sayyohatdir. Ular ko‘pincha qo‘riqxonalar va milliy bog‘larda takshil etilishi mumkin. Bu turlar tabiat fenamentlari bor joylarda ham tashkil qilinishi mumkin. Bunga maktab o‘quvchilarining poxodlari ham kirib, unda o‘qituvchi, o‘quvchilarga o‘tilgan joylarning tabiati tarixi to‘g‘risida hikoya qilib beradi.

Samarqand shahridan janubiy – g‘arbda Nurobod tumanida qoratepa tog‘ tizmasi joylashgan bo‘lib, undagi cho‘qqi ustida Xazrati Dovut g‘ori joylashgan. Bu g‘orga borish yo‘li obodonlashtirilgan va unga hamma ham borishi mumkin. Lekin g‘orga borgan vaqtda malakali ekskursovod rahbarlik qilib, u g‘orni paydo bo‘lish tarixi va sabablarini tushuntirib bersa, unda mistikaga yo‘l qolmas va g‘or to‘g‘risida afsonalarga izoh berilgan bo‘lar edi. Bundan tashqari ekoturistlar olib borgan tozalash ishlarida g‘or va tashqarisining ko‘rinishi ancha manzarali bo‘lishi mumkin.

Download 3,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: