A muxitdinov, O. K. Qosimov

III.4. Avtomobil kompanovkasining asosiy parametrlarini aniqlash
36

---

Kabina va platforma orasidagi masofa (A) kamida 75 mm bo‘lishi 
kerak. Masalan KamAZ avtomobillarida A = 375-400 mm. Ba’zi 
avtomobillarda u yerga ehtiyot g‘ildirak qo‘yladi.
Kabina va platformaning oMchamlari aniqlanib, uning konturi 
chizmaga tushirilgandan so‘ng avtomobilning bazasi (L) aniqlanadi. L 
shunday tanlanadiki, yukli va yuksiz avtomobillarda massaning o‘qlarga 
taqsimlanishi ruxsat etilgan oraliqda boiishi kerak. Bazaning uzunligi 
oldingi o‘qqa nisbatan momentlar tenglamasidan foydalanib topamiz:
G a2*L = G Sh(lp+lsh)+Gg(lp+4+Lp/2)+Gb(lp+lb)+Gzk.(lp+lz.k.)+ Gn2L+Gk(lp-
lk)+Gd(lp-ld);
bu yerda: Gsh - shassining og‘irligi;
Gg - yuk va platformaning og‘ irligi;
Gb - yonilg‘i baki va akkumulyator batareyasi og‘irligi;
Gzk - ehtiyot gMldirak ogMrligi;
Gn2 - orqa ressoralanmagan qismlarning ogMrligi;
Gk - kabina va haydovchi (passajir) ning ogMrligi;
Gd - kuch agregatining ogMrligi.
37

---

Bazani iloji boricha kichik qilib tanlash kerak. Agrcgatlaming 
og‘irligi chap va o‘ng gMldiraklarga iloji boricha bir xil tushishi kerak.
Nihoyat, yuksiz avtomobilning o‘qlariga tushadigan 
massalar
aniqlanadi.
G o2*L =G sh(lp+lsh)+G pi(lp+4+L p/2)+G b(lp+lb)+G z.k.(lp+lz.k.)+G„2(lp-
lk)+Gd(lp-ld);
bu yerda: 
G pi 
- platforma og‘irligi;
Gai ~ Ga - Ga25
G0i = G0 - G0i
Yukli va yuksiz avtomobilning oldingi o ‘qqa tushayotgan 
massalari nisbati:
л = Goi/ Gab
t| = 0,69 ± 0,06 - kabina dvigatel ustida boMgan avtomobillar uchun;
T] = 0,69 ± 0,06 - kabina dvigatel orqasida boMgan avtomobillar uchun.
Agar t| ning qiymati boshqacha boMsa, agregatlaming o ‘mi 
o‘zgartiriladi, yoki lp, lz lar o‘zgartiriladi.
Avtomobilning eni me’yoriy chegaralangan boMib, 2,5 m dan 
oshmasligi kerak. Oldingi koleya aniqlanayotganda gMldiraklar kerakli 
burchaklarga burilishi, rul yuritmasining joy lashtirilishi hisobga olinadi.