A. M. Karimova, D. M. Malikova pul va banklar

§7.2.Milliy valyuta soʻmning muomalaga kiritilishi
Turkistonning Rossiyaga qoʻshilishi natijasida, XX asrning boshlarida Turkistonda rus kredit biletlari, mahalliy veksellar, chervonetslar, turkbonlar muomalada boʻlgan. 20 yillarning oʻrtalaridan boshlab yagona pul tizimi barpo qilinib, sobiq SSSR hududida rubl pul birligi sifatida qabul qilingan va mustaqillikgacha pul muomalasi shu pul birligida olib borilgan.
1991-yil 1-sentabrda Oʻzbekiston mustaqilligining e’lon qilinishi toʻliq mustaqillikka erishish yoʻlidagi birinchi qadam edi. Oʻzbekiston siyosiy mustaqillikdan iqtisodiy mustaqillikga oʻtishdan tortib, turmushning barcha sohalarida real mustaqillikni qoʻlga kiritishgacha boʻlgan uzoq va murakkab yoʻlni bosib oʻtishi lozim edi. Ushbu maqsadlarga erishishda milliy valyutaning joriy etilishi muhim shartlardan biri boʻldi.
Sobiq ittifoq Respublikalari siyosiy mustaqillikka erishgach, rubl hududidan birdan chiqib keta olmadilar. Bu iqtisodiy jihatdan mumkin emas edi, chunki xoʻjalik aloqalari, odatda yillab yoʻlga qoʻyiladi va har qanday oʻzgarishlar muayyan vaqtni talab etadi.
Oʻzbekiston mustaqilligining dastlabki kunlaridan oʻz milliy valyutasini muomalaga kiritishgacha boʻlgan butun davr oralig‘idagi iqtisodiy holat pul qadirsizlanishining nihoyatda yuqori darajasi, moliyaviy va iqtisodiy beqarorlik bilan xarakterlandi.
Oʻzbekiston oʻzi olib ketayotgan qadirsizlangan qog‘oz pullar oʻrniga jahon bozorida qiymati oltin bilan oʻlchanadigan paxta tolasi berishga majbur boʻlayotgan edi.
Respublikamiz rahbariyati tomonidan ichki iste’mol bozorini himoya qilish vazifasi qat’iy qilib qoʻyildi. Oʻzbekistonga boshqa davlatlarda oʻz kuchini yoʻqotgan sovet pullari oqib kelishini oldini olish va Oʻzbekiston iste’mol bozorini himoyalash maqsadida Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasida “Pul muomalasini tartibga solish va Respublika iste’mol bozorini himoyalashni kuchaytirish toʻg‘risida” qaror²³ qabul qildi. Bu qaror asosida, aholining tovar sotib olishi va depozit operatsiyalarining bajarilishida passport va kupon tizimi joriy etildi.
Milliy valyutani joriy etish ikki bosqichda olib borildi:

•