A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

Yozgi yoki oddiy eman (Quercus robur L.- Q.pedunculata
Ehrh.) 
bo‘yi 35-40 m, diametri 1-1,5 m ga yetadigan daraxt. Tanasi 
to‘g‘ri o'sadi, shox-shabbasi qalin. Ochiq yerda o ‘sganda shoxlari yon 
tomonga o ‘sib, keng shox-shabba hosil qiladi. Uning piramidasimon, 
sharsimon shox-shabbali, majnuntol singari shakllari bor. Po‘stlog‘i 
bo‘yiga yorilgan, to‘q kul rangda bo'ladi. Yosh shoxlari va novdalari 
ham qo‘ng‘ir-qizg‘ish rangda, qirrali. Kurtaklari oval shaklda, yirik 
bo‘lib, novdaning uchida doira bo‘lib joylashadi. Yuqorigi kurtaklari 
o ‘tkir uchli, yonidagisi yirikroq. Barglari oddiy tuzilgan, spiral shaklda, 
kuzda to‘kilib ketadi. Barg plastinkasi teskari tuxumsimon, patsimon 
bo'lakli, bo'laklari yumaloq uchi to‘mtoq. 
Barglarining tubida 
«quloqchalar» bor. Dastlab barglari tukli b o ‘ladi, so‘ng tuk faqat 
ulaming orqa tomonidagi tomirlarda saqlanib qoladi. Tomirlari 
patsimon, plastinkasi bo‘laklari va chetlarining kesigi har xil bo‘ladi.
Emanning barcha turlari bir uyli ayrim jinsli o ‘simliklardir. Ular 8- 
10 yoshida hosilga kirib, har yili gullaydi. Changchi gulli kuchalalar

---

yosh novdalaming tubida rivojlanadi. Urug‘chi gullari 2-5 tadan b o iib , 
yuqori bargchalaming qo ‘ltig‘ida joylashadi. Eman barg yozish bilan bir 
vaqtda gullaydi. Shamol vositasida changlanadi. Changlanishidan keyin 
urug‘kurtak yetilib, so ‘ngra urugianadi. Urugiangandan keyin urug‘ 
rivojlanadi. Eman yaxshi hosilga kirganda bir gektar maydondan 1,5 t 
yong‘oq olish mumkin. Yong‘oqlari uzun bandli b o iib , sentabr oyidan 
boshlab, ayniqsa, kuzgi sovuqdan keyin to‘kila boshlaydi. Ular har xil 
shaklda va yirik-mayda b o iish i mumkin.
59-rasm. Oddiy eman daraxti.
Oddiy emanning ildizi baquvvat o ‘q ildiz b o iib , yerga 10-12 m ga 
yaqin kirib boradi. Shamolga chidamli, 500-600 yilgacha yashaydi. 
Sovuqqa ham chidamli daraxt, yorug‘sevar va har xil tuproqda o ‘sa 
oladi, lekin nam tuproq uning o ‘sishi uchun eng qulay sharoitdir. 
Yog‘ochi to‘q jigarrangda, o ‘zakli, enli va ensiz halqalari bor. 0 ‘zak 
nurlari yaxshi bilinib turadi. Uning fizikaviy va mexanikaviy xossalari 
yuqori boiadi. Y o g‘ochi boshqa daraxtlarinikiga nisbatan pishiq. U 
duradgorlikda, mebel yasashda, faner ishlashda hamda vagonsozlik va 
kemasozlikda ishlatiladi. Undan eshik, parket, oyna romlari ham 
yasaladi. Yog‘ochi suvda va nam yerda chirimaydi. Oddiy eman MDH 
ning Yevropa qismida, Kavkazda va Qrimda ko‘p uchraydi. 0 ‘rmon

---

mintaqasida ham o‘sadi. Dasht mintaqasida ko‘p ek ilad i.0 ‘zbekistonga 
eng muvaffaqiyatli introduksiya qilingan yaproqbargli tur hisoblanadi. 
Ko‘plab shaharlami ko‘kalamzorlashtirish uchun, o ‘rmon melioratsiya 
maqsadlarida ko‘plab ekiladi.