A k a d e m I ya r. X. Dushanov y. A. Farfiyev

4. Jinoyatchining shaxsiy xususiyatlari tahlili va jinoyat sodir etish 
sabablarini o‘rganish:   
• 
 jinoyatchining anatomik-fiziologik va shaxsiy xususiyatlari to‘g‘-
risida ehtimolli xulosalar  (kriminllashish darajasi, xulq-atvorning jinoiy 
usullarini bilishi, jinoiy maqsad qo‘yish va unga erishishda, individual-
operatsional afzalliklar); 
• 
 jinoyat sodir etishning ehtimolli motivlari (qasd, o‘ch, rashk, 
affektiv zo‘ravonlik va h.k.); 
• 
 shaxsga oid aksentuatsiyalar va psixik anomaliyalar (muayyan 
vaziyatga mos kelmaydigan to‘satdan yuzaga keladigan, noadekvat xulq 
atvor, xatti-harakatlar,  bema’ni shafqatsizlik, sadizm, jinsiy patologiya, 
harakatlarning tor yo‘nalishda tanlanganligi va hokazo).  
Jinoyat qidiruv xodimlari shaxslarni profilaktika inspektorlarining 
tavsiyasi bilan tekshirishi mumkin. Ko‘p hollarda jinoyatchi shaxslar 
ichki ishlar xodimi, ya’ni profilaktika inspektorlari bilan muomalasini 
yaxshi qilishga harakat qilishadi, o‘zini ijobiy tomondan ko‘rsatib yuradi 
va bundan foydalanib, jinoyat sodir qiladi. Jinoyatchi shaxslar o‘zlari 
haqida biror-bir yomon fikr yuzaga keltirmaslikka harakat qiladi, asosan 
o‘zlarini boy qilib ko‘rsatmaydi, agar jinoyat, masalan, o‘g‘rilik sodir 
qilgan bo‘lsa ham tanishlaridan hammaning  oldida pul qarz so‘raydi. 
Ichki ishlar idoralari xodimlari turli toifadagi jinoyatchilarning 
psixologik xususiyatlariga, sodir etgan jinoyatiga qarab, sodir etilgan 
jinoyatning asosiy maqsadi va motivlarini mukammal bilishlari, zudlikda 
ehtiyot choralarini ko‘rishlari, shuningdek, jinoyatchi shaxs hamda 
jinoyatchi guruhlarning qilgan jinoiy xatti-harakatlari, ularning psixik 
holatlari, individual psixologik xususiyatlarini jinoyatni ochish jarayonida 

---

 255 
psixologik bilimlar va usullardan mohirona foydalangan holda ochish 
qobiliyatiga ega bo‘lishlari davr talabidir.