А. Х. Исламкулов, и ф. н., доц. Ўзбекистон Республикаси

 
5 
www.iqtisodiyot.uz
этмасдан туриб уй шароитида нон ва нон маҳсулотлари, доналаб овқатларни 
ишлаб чиқариш ва етказиб бериш фаолияти, автотранспорт воситаси орқли 
юкларни ташиш хизмати билан шуғулланувчи якка тартибдаги тадбиркорлар 
учун қатъий белгиланган солиқ, Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган пиво ва 
ўсимлик ёғи учун акциз солиғи, чакана савдо тизимида сотиладиган олтиндан 
ясалган заргарлик буюмлари учун акциз солиғи, давлат божлари, йиғимлар ва 
жарималар [6]. 
Маҳаллий бюджетларнинг молиявий мустақиллигини ошириш, улар 
даромадларини ошириш йўналишида кўрилаётган чора-тадбирлар натижасида 
маҳаллий бюджетлар даромадларининг давлат бюджети даромадларидаги 
улушига эътибор қаратамиз: 
 
3-расм. Давлат бюджети даромадларида маҳаллий бюджетлар 
даромадлари улушининг ўзгариш динамикаси [7].
 
3-расм маълумотларидан кўринадики, 2010 йилда маҳаллий бюджетлар 
даромадлари давлат бюджети даромадларининг 52,3 фоизини ташкил қилган 
бўлса, 2015 йил якунларига кўра 55,3 фоизни ташкил қилмоқда ёки 2015 йилда 
2010 йилга нисбатан 3,0 фоизли пунктга ўсган.
Бугунги кунда, маҳаллий давлат ҳокимияти зиммасига юклатиладиган 
вазифаларни маблағ билан таъминлаш нуқтаи назаридан қарайдиган бўлсак, 
мазкур ҳолатни ижобий ҳолат ёки маҳаллий бюджетлар учун етарли деб 
бўлмайди. 
Мазкур йўналиш бўйича илғор хориж тажрибасига эътибор қаратадиган 
бўлсак, Германияда турли даражадаги бюджетлар ўртасида бўлинадиган учта 
умумий солиқлар мавжуд бўлиб, уларга даромад солиғи, корпорациялар даромад 
солиғи (корпоратив солиқ) ва қўшилган қиймат солиғи киради. Асосий қонунда 
белгилаб қўйилганидек, даромад солиғи ва корпоратив солиқ федерал ва 
ҳудудий бюджетлар ўртасида тенг тақсимланади. 
Федерация ва ҳудудларнинг даромад солиғидаги улуши ҳар бирига 42,5 
фоизни ташкил қилади; мазкур солиқнинг 15 фоизи маҳаллий йиғинлар 
бюджетларига ўтказилади. Федерация ва ҳудудларнинг корпоратив солиқ улуши 
ҳар бирига 50 фоизни ташкил қилади. Турли даражадаги бюджетлар ўртасида 
ҚҚСни тақсимлаш нисбатлари федерация ва ҳудудларнинг ўз харажатларини 
2010 Й.
2011 Й.
2012 Й.
2013 Й.
2014 Й.
2015 Й.