A. D. Kayumov gruntshunoslik


Gruntlarning  biotik  xossalari



Download 8,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet96/147
Sana30.06.2021
Hajmi8,96 Mb.
#105332
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   147
Bog'liq
gruntshunoslik

 
Gruntlarning  biotik  xossalari.  Gruntlarning  biotik  xossalari  deb  uning 
tarkibidagi mikrodan makrosathgacha bo„lgan biotiklar (tirik) hayot faoliyati bilan 
bog„langan  xususiyati  tushuniladi.  Gruntlarning  biotik  xossalari  ularning 


131
 
 
kimyoviy,  fizik,  fizik-kimyoviy  va  fizik-mexanik  xossalari  bilan  juda  yaqindan 
bog„langan  bo„ladi.  Gruntlar  biotasi  muhandis-geologiya  tushunchasi  bo„yicha 
gruntlarning  biologik  faolligi,  biologik  yutish  qobiliyati,  shuningdek  gruntlardagi 
turli xil materiallarga nisbatan bioagressivligi bilan belgilanadi. 
 
Turli xil gruntlarning biologik faolligi turlicha bo„ladi. Gruntlarning makro- 
va mikrobiologik faollikdagi turlari mavjud.  
 
Gruntlarni  biologik  faolligi  tarkibi,  strukturasi  va  xossasining  o„zgarishiga 
olib  keluvchi,  ularda  kechadigan  jarayonlar  bilan  bog„liq  bo„ladi.  Bu  jarayon 
organizmlarning  hayotiga  bog„liq  ravishda  sutka  va  yilning  mavsumi  davomida 
o„zgarishi mumkin.  
 
Gruntlarda  kechadigan  biologik  yutish  qobiliyati,  bioagressivlik  va 
biokorroziya  hodisalari  kuzatiladi.  Gruntlarning  yutish  qobiliyati  deb  undagi 
makro-  va  mikroorganizmlar  tomonidan  gruntga  ta‟sir  etuvchi  tashqi  muhitdan 
turli  xil  –  suyuq,  gazli  yoki  qattiq  komponentlarni  o„zlashtirish  imkoniyat 
tushuniladi.  Bu  gruntlarda  moddalarning  biologik  almashinuvi  natijasidir.  Bunda 
grunt  tarkibida  bo„lgan  o„simliklar,  griblar  va  tirik  mavjudotlar  hayot  faoliyatlari 
davomida  o„zlariga  kerakli  kimyoviy  elementni  yeg„adilar.  Yeg„ilgan 
elementlarning bir qismi gruntda qoladi. Shunday qilib grunt ma‟lum elementlar va 
mikroelementlarga boyiydi. 
 
Gruntlarning  bioagressivligi  deb  biotalarning  hayot  faoliyati  bilan  bog„liq 
bo„lgan muhandislik inshootlarining turli materiallarga ta‟sir qilib, uni buzilishga 
olib  keluvchi  xususiyati  tushuniladi.  Bioagressivlik  matallga,  betonga,  yog„och 
tuzilmasiga nisbatan bo„lishi mumkin. Bular ichida eng muhimi metallga nisbatan 
bo„lishidir. 
 
Gruntlarning biokorroziyasi deb gruntdagi biotik komponentlarning metallga 
biokimyoviy  ta‟siri  natijasida  buzilish  jarayoni  tushuniladi.  Gruntda  yashovchi 
turli  xil  mikro-  va  makroorganizmlar  metallda  jadal  mikrobiologik  korroziyani 
keltirib chiqaradi. Biokorroziyalar anaerob (havoning ta‟sirisiz) va aerob sharoitda 
kechishi  mumkin.  Anaerob  korroziya  natijasida  og„ir  gilli  gruntlarda  va 
botqoqlikdagi torflarda bo„lgan po„lat va cho„yan quvurlar nurashi mumkin. Aerob 


132
 
 
biokorroziyalar  tian  bakteriyalari,  temir  bakteriyalari,  nitrifikatorlar  va  boshqa 
organizmlar  ta‟sirida  yuz  beradi.  Gruntdagi  kabelli  komunikatsiyalarga  ta‟sir 
qiladi. 
 
Gruntlarning  g„ovaklikdagi  suvli  eritmasida  bo„ladigan  temir-bakteriyalari 
o„zlarining  hayot  faoliyati  davomida  metall  bilan  ta‟sirlanib-ishqorlanib  temir 
yeg„adi. Natijada metallning nurashi yuzaga keladi. 
 

Download 8,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish