A. D. Kayumov gruntshunoslik


Gruntdagi suyuqlikning tarkibi



Download 8,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet29/147
Sana30.06.2021
Hajmi8,96 Mb.
#105332
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   147
Bog'liq
gruntshunoslik

Gruntdagi suyuqlikning tarkibi 
 
Organik 
bo„lmagan suyuqliklar 
Organikli suyuqliklar 
Aralashma va emulsiyalar 
Suv va suvli 
organik bo„lmagan 
eritmalar: 
a) elektrolitlar 
b) elektrolit 
bo„lma-ganlar 
1. Suyuq 
uglevodorodlar (neft 
mahsulotlari) 
2. Sintetik smolalar 
va polimerlar 
3. Bitumlar 
1. Neft 
2. Suvli organik 
eritmalar 
3. Suvneftli 
emulsiyalar 
4. Suvyog„li 
emulsiyalar. 
 
Har  doim  suv  tarkibida  organik  bo„lmagan  va  organik  moddalar  eritmasi 
uchraydi. Shuning uchun gruntlardagi suvlarni suvli eritma sifatida ko„rish kerak.  
Muhandis  geologik  tadqiqotlar  uchun  tabiiy  va  texnogen  yo„l  bilan  hosil 
bo„lgan elektrolit va elektrolit bo„lmagan suvli eritmalarni farqlash lozim. 
Suv  va  boshqa  suyuqliklar  grunt  tarkibida  har  xil  bo„shliqlarda  (yoriqlik, 
g„ovaklik, kanallar va boshqalar) uchraydi. Tabiatda kichik miqdorda bo„lsa ham 
g„ovakligi  bo„lmagan  absolyut  butun  gruntlar  uchramaydi.  Bu  bo„shliqlarni  suv 
yoki boshqa suyuqliklar o„zlarining harakatchangligi bilan egallab turadilar. Grunt 
suvlaridan taxminan 4-5 km va undan ham chuqurlikda tog„ jinslarida suvli eritma 
bilan to„lgan g„ovaklik bo„lishi aniqlangan 
Gruntdagi suyuq komponentlarning miqdoriy tarkibini har xil ko„rsatkichlar: 
namlik hajmi va og„irligi bilan baholash mumkin. 
Namlikning  hajmi  (W
n
),  yoki  suyuqlikning  hajmiy  miqdori,  suv 
(suyuqlik)ning  hajmini  (V
W
)  gruntning  hamma  hajmiga  (V
tot
)  nisbati  bilan 
aniqlanadi: 
                                  W
n
=( V
W
/V
tot
)100%                                            (1.3) 
Bu qiymat %da yoki birlik ulushida o„lchanadi, noldan (absolyut qurq grunt 
uchun)  100%gacha  (yoki  1)  (to„liq  suvga  to„yingan  gruntlar  uchun)  o„zgarishi 
mumkin. 
Namlikni og„irligi (W) yoki suyuqlikni og„irlikdagi (massali) miqdori, u  


41
 
 
gruntdagi suv (suyuqlikni) massasini (m
w
) gruntning qattiq fazasi massasiga (m
sk

nisbati bilan ifodalanadi: 
W=(m
w
 /m
sk
)100%.  
Bu  ko„rsatkich  ham  %  da  yoki  birlik  ulushida  o„lchanadi.  Ammo  hajmiy 
namlikdan  farqli  absolyut  quruq  gruntlar  uchun  quyi  chegara  -0%  bilan 
chegaralanadi.  Namlikning  hajmi  va  og„irligi  o„zaro  quyidagi  nisbat  bilan 
bog„langanlar: 
                                             W
n
ρ
w
=Wρ
d
,                                                 (1.4) 
bu yerda ρ

- grunt skeletining zichligi, g/sm
3
ρ
w 
– suvning zichligi, g/sm
3

Namlik darajasi (koeffitsiyenti) (S
r
) berilgan gruntdagi g„ovakliklarning suv 
(suyuqlik)  bilan  nisbiy  to„yinish  birligini  tavsiflaydi.  Uning  qiymati  suv  yoki 
suyuqlik hajmining (V
W
) gruntdagi g„ovaklik (V
n
) hajmiga nisbati bilan o„lchanadi: 
                                          S
r
= V
W
/ V
n
.                                                     (1.5) 
S
r
  ning  qiymati  birlik  ulishida  yoki  %  da  o„lchanadi  va  0  dan  (absolyut 
quruq  grunt  bo„lganda)  1  yoki  100%  gacha  (g„ovakliklar  to„liq  to„yinganda) 
o„zgarishi  mumkin.  Erigan  muzlamagan  gruntlar  uchun  namlik  darajasi  quyidagi 
ifoda bilan aniqlanadi:  
                                   S
r
= W
n
/n=Wρ
d
/ ρ
w
e,                                             (1.6) 
bu  yerda  n  -  g„ovaklik,  %;  e  –  g„ovaklik  koeffitsiyenti,  birlik  ulushida;  ρ
w
  – 
suvning zichligi, g/sm
3

Tabiiy  holatda  yotgan  gruntning  namligi  tabiiy  namlik  deb  ataladi.  Uni 
hajmiy  yoki  og„irlikda  ifodalashda  foiz  yoki  birning  ulushida  yozish  mumkin. 
Aeratsiya  hududidagi  gruntning  tabiiy  namligi  doim  bir  xil  bo„lmasdan  yilning 
mavsumiga qarab o„zgarib turadi. 

Download 8,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish