A. D. Kayumov gruntshunoslik


Zarralar o‘lchamining klassifikatsiyasi



Download 8,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/147
Sana30.06.2021
Hajmi8,96 Mb.
#105332
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   147
Bog'liq
gruntshunoslik

Zarralar o‘lchamining klassifikatsiyasi 
 
Tashkilot nomi 
Zarraning o„lchami (mm) 
graviy 
qum 
chang 
gil 
Massachus 
texnologik instituti 
>2 
2 dan 0,06 
gacha 
0,06 dan 
0,002 gacha 
˂0,002 
Amerika Qishloq 
xo„jalik departamenti 
>2 
2 dan 0,05 
gacha 
0,05 dan 
0,002 gacha 
˂0,002 
Joy ahamiyatiga ega 
bo„lgan yo„llar va 
Transportirovka 
boshqarmasining 
Amerika Assotsiat-
siyasi (AASHTO)  
76,2 dan 2 
gacha 
2 dan 0,075 
gacha 
0,075 dan 
0,002 gacha 
˂0,002 
AQSH armiyasining 
muhandislik qo„shini 
va Amerika tiklanish 
byurosi 
76,2 dan 4,75 
gacha 
4,75 dan 
0,075 gacha 
˂0,075 
  
Struktura  elementining  morfologik  xususiyatlari.  Grunt  tuzilgan  mineral 
zarralari  va  donalari  yuzasining  shakli  va  tavsifi  juda  xilma  xildir.  Qattiq 
bog„liqlikka  ega  bo„lmagan  cho„kindi  gruntlardagi  elementlarning  morfologiyasi 
ayrim  zarralar  va  donalarning  bir-biri  bilan  tutashish  sharoitiga  sezilarli  ta‟sir 
qiladi.  Bu,  ayniqsa,  jinsning  birlik  hajmidagi  tutash  joylari  miqdoriga,  tutash  joy 
maydoniga  va  tutash  joyda  bo„lgan  maydoni  yuzasining  notekislik  (noravonlik) 
darajasiga,  bu  jinslarning  mustahkamlik  va  deformatsiya  xususiyatlarida  bilinadi. 
Bundan  tashqari  strukturali  elementning  silliqlanish  darajasi  g„ovaklikning  tavsifi 
va o„lchamini aniqlaydi, shunday qilib suv o„tkazish qobiliyatiga va gruntlarning 
kapillyarlaridan 
suvning 
ko„tarilish  balandligiga  ta‟sir  qiladi.  Bayon 
qilinganlarning  hammasi  morfologik  alomatlar  jinsning  elementlarini  tavsiflovchi 
ekanligini belgilaydi.  
Mineral  zarralar  va  donalarning  shakli  deganda  ularning  tashqi  ko„rinishi 
(gabitus) tushuniladi. Magmatik tog„ jinslarida magmaning qotishi natijasida hosil 


33
 
 
bo„lgan  mineral  zarralarning  kristallari  nisbatan  to„g„ri  ko„rinishda  bo„ladi. 
Zarraning bunday ko„rinishi idiomorf deb ataladi. 
Braja  M.Das  fikricha  [1]  zarralarning  shakli  uman  uchta  katta  guruhga 
bo„linishi mumkin: 
1.  Katta  zarralar,  ular  asosan  qoya  tog„  jinslari  va  foydali  qazilmalarning 
mexanik bo„linishi natijasida hosil bo„lgan. 
2. Juda kichik sharsimon, odatda 0,01 va undan kichik zarralar. Bu zarralar - 
gilli foydali qazilmalarda uchraydi. 
3. Ninasimon, boshqa ikkita guruhga nisbatan kam tarqalgan.  
Metamorfik  jinslarda  mineral  zarralarning  o„sishi  va  qayta  kristallashuvi 
qisilgan  sharoitda  kechadi.  Shuning  uchun  metamorfik  jinslarning  kristallari 
ko„pincha to„g„ri bo„lmagan ko„rinishga ega bo„lib, ksenoblastik deb nomlanadi. 
Cho„kindi  tog„  jinslari,  xususan  yirik  donali  va  qumli  jinslar  tarkibidagi 
elementlar har xil shaklga ega (1.6 va 1.7-rasm). P.I.Fadeev ularni shakli bo„yicha 
to„rtta  guruhga  bo„lishni  taklif  qiladi:  dumaloqsimon  (burchaklari  va  qirralari 
kuzatilmaydi),  burchakli  (donalari  burchakli  va  qovurg„ali),  yarim  dumaloq 
(donalari  birinchi  va  ikkinchi  guruh  alomatiga  ega)  va  murakkab  shaklga  ega 
bo„lgan donalar (yuzasi tekis bo„lmagan, ko„pincha o„yilgan, sindirilgan). 
 

Download 8,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish