A burxanov, O. Sattorqulov, G‗. Berdiyev, D. Eshpulatov mintaqaviy iqtisodiyot darslik

Davlat budjeti
- bu 
tegishli darajadagi (markaziy yoki mahalliy) davlat boshqaruv organi 
tomonidan ishlab chiqiladigan va tasdiqlanadigan moliyaviy reja bo‗lib, 
unda davlatning o‗z funksiyalaridan kelib chiqib amalga oshiradigan asosiy 

---

292
xarajatlari hamda ularni moliyalashtirish uchun zarur daromadlar o‗z aksini 
topadi. 
Turli darajadagi budjetlar va budjet mablag‗lari oluvchilar yig‗indisini, 
budjetlarni tashkil etishni va tuzish prinsiplarini ifodalaydigan, budjet 
jarayonida ular o‗rtasida, shuningdek budjetlar hamda budjet mablag‗lari 
oluvchilar o‗rtasida vujudga keladigan o‗zaro munosabatlar majmuiga 
budjet tizimi deyiladi. 
Ko‗pchilik hollarda, soddaroq tarzda, budjet tizimi deyilganda esa, 
mamlakatdagi mavjud budjetlar majmui tushuniladi. 
U yoki bu mamlakatning budjet tizimi ikki yoki uch bo‗g‗inli bo‗lishi 
mumkin. Unitar davlatlar deb yuritiladigan mamlakatlarda budjet tizimi 
ikki bo‗g‗indan (markaziy va mahalliy budjetlar), federativ davlatlar deb 
yuritiladigan mamlakatlarda esa uch bo‗g‗indan (markaziy budjet, 
federasiya azolari budjetlari va mahalliy budjetlar) iborat bo‗lishi mumkin. 
O‗zbekiston Respublikasida iqtisodiyotni va budjet munosabatlarini 
islox qilish evolyutsion yo‗l bilan, bosqichma-bosqich, ijtimoiy xayotning 
boshqa tarmoq va sohalari bilan o‗zaro aloqadorlikda amalga oshirilmoqda. 
Bugungi kunda barcha soha va tarmoqlarda, davlat boshqaruvinng turli 
pog‗onalarida bo‗lgani kabi, budjet-moliya sohasida ham chuqur isloxatlar 
kechmoqda. 
Moliya-budjet isloxatlarini o‗tkazish jarayoni, avvalo, mahalliy o‗z- 
o‗zini boshqarish organlariga ko‗proq mustaqillik berishni, ijtimoiy-
iqtisodiy muammolarni xal etishda ular rolini oshirish va Shu bilan bir 
vaqtda ular moliyaviy manbalarini mustahkamlash, butunlay yangi moliya-
budjet va soliq mexanizmini yaratish, budjetlararo munosabatlarni tartibga 
solish va barcha darajadagi budjetlar samarali ijrosini taminlashning 
uslubiyoti va tamoyillarini aniklashni o‗z ichiga oladi. 
Bu jarayonda mahalliy budjetlarni boshqarishning, mahalliy budjetlar 
moliyaviy manbalarini mustahkamlashning oqilona usullarini yaratish va 
takomillashtirish masalalari aloxida o‗rin egallaydi.