A burxanov, O. Sattorqulov, G‗. Berdiyev, D. Eshpulatov mintaqaviy iqtisodiyot darslik

Energetika 
infratuzilmasini 
rivojlantirish 
va 
energiya 
samaradorligini oshirish bo‗yicha
chora-tadbirlarni amalga oshirish 
natijasida energiya ta‘minoti yaxshilandi va iqtisodiyotning energiya sarfi 
kamaydi.
Xususan «O‗zbekenergo» aktsiyadorlik kompaniyasi O‗zbekiston 
Respublikasida elektr energiyasini ishlab chiqaruvchi va yetkazib beruvchi 
asosiy ishlab chiqaruvchilardan hisoblanadi va respublika iqtisodiyoti va 
aholisi uchun elektr energiyasi uchun ehtiyojlarini to‗liq qondiradi. 
Iqtisodiy rivojlanishning hozirgi bosqichida elektro-energetikaning 
asosiy maqsadi - iste‘molchilarning elektr energiyasiga bo‗lgan 
ehtiyojlarini qondirish, mavjud elektr stantsiyalari va tarmoqlarini 
modernizatsiya qilish va rekonstruksiya qilish, yuqori samarali energiya 
ishlab chiqarish texnologiyalari asosida yangi ishlab chiqarish quvvatlarini 
yaratish, elektr energiyasini o‗lchash tizimini takomillashtirish, yoqilg‗i-
energetika resurslarini diversifikatsiya qilishdir. 
Elektr 
energetikasini 
rivojlantirish 
2021 
yilgacha 
elektr 
energetikasining barcha sohalariga ta‘sir ko‗rsatadigan 62 ta investitsion 

---

287
loyihani amalga oshirishni nazarda tutadi, bu esa o‗z navbatida tarmoq 
oldiga quyidagi vazifalarni qo‗yadi: 
Energiya ishlab chiqarish texnologiyalarini yanada takomillashtirish, 
tabiiy gazdan foydalanish samaradorligini oshirish, sanoat mahsulotlarining 
energiya sarfini kamaytirish bo‗yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish; 
• mamlakat tabiiy suv oqimlarining gidroenergetika resurslarining 
salmoqli salohiyatini jadal rivojlantirish tendentsiyasini saqlab qolish; 
• noan‘anaviy qayta tiklanadigan energiya manbalari (shamol va 
quyosh elektr stantsiyalarini yaratish) yordamida yoqilg‗i-energetika 
balansini yanada diversifikatsiya qilish; 
• energiya tizimining barqarorligini oshirish, sanoat tarmoqlari, aholi 
va eksportga yetkazib beriladigan energiya ehtiyojlarini qondirish 
maqsadida magistral elektr tarmoqlari optimal konfiguratsiyasini 
shakllantirish; 
• yagona energiya tizimining barqarorligini, iste‘molchilarga elektr 
ta‘minotining ishonchliligini oshirish va mamlakatning energiya 
xavfsizligini mustahkamlash kabilar. 
Shuningdek ushbu sohada mavjud IESlarni nafaqat rekonstruktsiya, 
modernizatsiya va diversifikatsiya qilish balki mutloqo yangi korxonalarni 
barpo etilishiga ham alohida e‘tibor berilmoqda.
Xususan Farg‗ona vodiysini elektr energiya bilan to‗liq ta‘minlash 
imkoniyatiga ega bo‗lgan Namangan viloyati To‗raqo‗rg‗on tumanida 
yangitan bunyod etilayotgan Issiqlik elektr stantsiyasi Loyihada 450 MVt 
quvvatga ega bo‗lgan ikkita blokli issiqlik elektr stantsiyasini qurish va 
yiliga 7 mlrd. KVt G‗ soat elektr energiyasi ishlab chiqarish ko‗zda 
tutilgan. Qurilish davri uch yil, loyiha qiymati 1 milliard dollardan ziyod 
bo‗lib loyiha xalqaro moliya institutlari kreditlari, O‗zbekiston tiklanish va 
taraqqiyot fondi va «O‗zbekenergo» ning o‗z mablag‗lari hisobiga 
moliyalashtirildi. 
O‗zbekiston ushbu sohada samarali xalqaro hamkorlikni ta‘minlash 
uchun ustuvor hujjat sifatida «Atrof muhitni muhofaza qilish bo‗yicha 
tadbirlar dasturi» ni qabul qildi. Barqaror rivojlanishni ta‘minlash uchun 
uzoq muddatli istiqbolda resurslarni tejovchi o‗sish modeliga o‗tish 
maqsadga muvofiqdir. 
O‗zbekiston ko‗plab rivojlangan mamlakatlar bilan muvaffaqiyatli 
hamkorlik qilmoqda. 2008-2015 yillar davrida qabul qilingan grantlarning 
yillik hajmi 3,3 barobar oshdi. Jalb qilingan grantlarning YaIMga nisbati 

---

288
0,3-0,4% ni tashkil etadi. Grantlarning yarmidan ko‗pi (57,3%) ijtimoiy 
sohaga jalb qilindi. Imtiyozli kredit mablag‗larining asosiy qismi transport 
infratuzilmasini rivojlantirishda - 27,3% ni tashkil etdi. 
Tashqi savdo aylanmasining o‗sishi, tashqi savdoning tovar va 
geografik strukturasining diversifikatsiyasi ta‘minlandi. Strategik magistral 
va temir yo‗llar qurildi va yangilandi. Transport infratuzilmasini 
rivojlantirish xorijiy mamlakatlar bozorlariga kirishni kengaytirishga 
yordam berdi. Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan 
foydalanish imkoniyati sezilarli darajada kengaydi. Zamonaviy axborot-
kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish, innovatsiyalarni joriy 
etish va boshqa mamlakatlar bilan tajriba almashish texnologiya va 
bilimlardan foydalanishni kengaytirishga yordam berdi. 
O‗zbekistonning shaharlaridan kichik shahar va shaharlar (50 ming 
kishiga yaqin aholiga ega) aholisi katta qismini tashkil etadi. Bugungi 
kunda ular umumiy shaharlarning 68 foizini tashkil qiladi, ular 8 millionga 
yaqin kishilar yoki respublika aholisining 25 foizini tashkil qiladi. Hisob-
kitoblarga ko‗ra, demografik o‗sish va urbanizatsiya stavkalarini hisobga 
olgan holda, 2025 yilga kelib shahar aholisi 21,7 million kishiga (jami 
aholisining 65%) ega bo‗lishi mumkin, ulardan 12,4 mln. kishi kichik 
shaharlar va shaharlardagi aholi punktlariga to‗g‗ri keladi. 
O‗zbekistonning rivojlanishning hozirgi bosqichida, mamlakatning 
tarkibiy o‗zgarishlarida mintaqalarning roli sezilarli darajada ortib 
borayotganida, mintaqaviy siyosatning an‘anaviy usullaridan mintaqaning 
rivojlanish potentsialini maksimallashtirish usullariga o‗tishga to‗g‗ri 
keladi. Bunday usullardan biri mintaqalarning sanoat o‗sishini tegishli 
o‗sish zaxiralari bilan oshirishdir. Sanoatlashtirish siyosatining yangi 
bosqichi ishbilarmonlik va turmush darajasini oshirish uchun asos sifatida 
sanoat sohasida hamkorlikni kengaytirish va yuqori qo‗shimcha qiymatli 
mahsulotlar ishlab chiqarishni o‗z ichiga oladi.