A burxanov, O. Sattorqulov, G‗. Berdiyev, D. Eshpulatov mintaqaviy iqtisodiyot darslik

«Tarkibiy 
o‗zgartirishlarni chuqurlashtirish, milliy iqtisodiyotning yetakchi 
tarmoqlarini modernizatsiya va diversifikatsiya qilish hisobiga uning 
raqobatbardoshligini oshirish»
deb nomlanib, unda ―iqtisodiyot 
tarmoqlari uchun samarali raqobatbardosh muhitni shakllantirish hamda 
mahsulotlar va xizmatlar ko‗rsatish bozorlarida monopoliyani bosqichma 
bosqich kamaytirish; printsipial jihatdan yangi mahsulot va texnologiyalar 
turlarini chiqarishni o‗zlashtirish, bunga asosan ichki va tashqi bozorlarda 

---

371
milliy tovarlarning raqobatbardoshligini ta‘minlash vazifalari belgilab 
berilgan. Iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirishning asosida albatta 
tarkibiy o‗zgartirishlarni chuqurlashtirish, milliy iqtisodiyotning yetakchi 
tarmoqlarini modernizatsiya va diversifikatsiya qilish hisobiga uning 
raqobatbardoshligini oshirish masalasi turadi. 
 
14.4-jadval O‗zbekistonda raqobat afzalligiga ega bo‗lgan sanoat 
tarmoqlari
Guruhlar 
Iqtisodiyot 
sektorlari 
Iqtisodiyot tarmoqlari 
Raqobat 
afzalliklari 
Kuchli raqobat 
mavqeiga ega 
bo‗lgan tarmoqlar 
Homashyo va 
qazib chiqarish
Rangli metallurgiya, 
paxtani qayta ishlash, 
neft-gaz, og‗ir sanoat 
Yuqori 
raqobatbardoshlik 
afzalliklariga ega
Nisbiy 
raqobatbardoshlik 
mavqeiga ega 
bo‗lgan tarmoqlar 
Iste‘mol tovarlari 
ishlab chiqarish 
Mashinasozlik, 
avtomobilsozlik, yengil, 
kimyo, oziq-ovqat 
Nisbiy past 
raqobatbardoshlik 
afzalliklariga ega 
Potensial 
raqobatbardoshlik 
mavqeiga ega 
tarmoqlar 
Yuqori qo‗shilgan 
qiymatga ega 
tayyor mahsulotlar 
ishlab chiqarish 
Mikroelektronika 
axborot 
kompleksi,farmasevtika, 
mikrobiologiya 
Potensial 
rivojlangan 
raqobatbardoshlik 
afzalliklariga ega 
Zamonaviy O‗zbekistonda amalga oshirilayotgan keng ko‗lamli 
islohotlar qo‗lga kiritilayotgan iqtisodiy va ijtimoiy muvaffaqiyatlarning 
bosh omili bo‗lib qolmoqda. Pirovardida, iqtisodiyotdagi tarkibiy 
o‗zgarishlar natijasida yurtimiz kun sayin ravnaq topib, mamlakatimizning 
nafaqat shaharlarida, balki qishloqlarida ham sanoat jadal rivojlanib 
bormoqda, zamonaviy ishlab chiqarish va xizmat ko‗rsatish korxonalari 
barpo etilayapti.
Milliy iqtisodiyotimiz raqobatbardoshligi oshib borayotganligining 
isboti tariqasida mamlakatimizda o‗tgan 2019 yilning birinchi yarimi 
yakunlari bo‗yicha yalpi ichki mahsulot 5,8 foizga o‗sganligi, sanoat 
mahsuloti hajmlari – 6,9 foizga, qurilish-pudrat ishlari – 20,0 foizga, 
chakana savdo aylanmasi – 6,4 foizga, xizmatlar – 12,7 foizga, asosiy 
kapitalga kiritilgan investitsiyalar 58,9 foizga o‗sganligi, yalpi ichki 
mahsulot tarkibida sanoat ulushi 26 foizdan 30 foizga etdi, 2019 yilning 
yanvar-iyo‗l oylarida respublikaning tashqi savdo aylanmasi hajmi 24,5 
mlrd AQSH dollarni tashkil etib, 6,8 mlrd dollarga yoki o‗tgan yilning mos 

---

372
davriga 
nisbatan 
38,6 
%ga 
oshganligi 
uning 
ijobiy 
saldosi 
ta‘minlanganligini sanab o‗tishimiz mumkin.
Iqtisodiyotni modernizatsiyalash, islohotlarni chuqurlashtirish, yangi 
ishlab chiqarish quvvatlari va asosiy fondlarni yaratish, amalda faoliyat 
yuritayotgan texnika va texnologiyalarni yangilash, ularni qo‗llab-
quvvatlash investitsion jarayonlarni nechog‗li to‗g‗ri va samarali amalga 
oshirishga bog‗liqdir. Shu boisdan ham, O‗zbekiston Respublikasi davlat 
rahbari tomonidan ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va 
texnologik jihatdan yangilash, ishlab chiqarish, transport-kommunikatsiya 
va ijtimoiy infratuzilma loyihalarini amalga oshirishga qaratilgan faol 
investitsiya siyosatini olib borishga alohida e‘tibor qaratilmoqda. Buning 
uchun markazlashgan, markazlashmagan jamg‗armalar mablag‗lari, xorijiy 
investitsiyalar va kreditlarni o‗zlashtirishga hamda ulardan samarali 
foydalanish masalalariga urg‗u berilmoqda.