А. Бурханов, К. Рахматов

Кластерлар ва давлат рақобатдошлигини таҳлил қилиш
. Профессор 
Портер томонидан тавсия этилган методология Жаҳон иқтисодий форуми 
томонидан белгиланадиган жаҳон рақобатбардошлиги даражасининг асосини 

---

486
ташкил этди. Бу мамлакатларнинг фаровонлик даражаси ва келгуси бир неча 
йиллар давомида фаровонлик ўсишининг истиқболларини баҳолашга 
қаратилган. Ҳар йили нашр этилган Глобал Рақобатлилик ҳисоботи (Глобал 
Рақобатлилик ҳисоботи) 2 хил, аммо бир-бирини тўлдирувчи рейтингларни 
тақдим этади. Улар статистик маълумотларни ҳамда компанияларнинг юқори 
менежерлари сўровлари натижалари бўйича ҳисоблаб чиқилади. Енг муҳими, 
ҳар йили WЕФ (2001 йилда ўтказилган 4,6 мингдан ортиқ бошқарувчилар) 
томонидан ташкиллаштирилган Ижроия Фикрини ўрганиш доирасида 
олинган тадқиқот маълумотлари.
Мамлакатнинг ишбилармонлик муҳити комплекс тушунчадир ва 
Портернинг 
назариясига 
биноан 
қуйидаги 
шартлар 
гуруҳлари 
комбинациясида ажратиб кўрсатади
92
:
1. Ишлаб чиқариш омиллари, уларнинг сифати ва мутахассислик 
даражалари шартлари:
- Табиий ресурслар.
- Инсон ресурслари.
- Молиявий ресурслар.
- Физикавий инфратузилма.
- маъмурий инфратузилма.
- Ахборот инфратузилмаси.
- Тадқиқот салоҳияти.
2. Рақобат ва стратегик ривожланиш шартлари:
- Инвестицион муҳит ва минтақавий ҳокимият сиёсати.
- рақобатчиларнинг мавжудлиги ва рақобатнинг эркинлиги.
3. Талабнинг шартлари:
- Маҳаллий истеъмолчиларнинг талаблари. 
- Ноёб мижозлар эҳтиёжлари мавжудлиги. 
92
Идрисов А. Стратегия развития региона. Интернет-ресурс: сайт Агентства финансовой информации 
«Консультант» [Электронный ресурс] // Режим доступа: http://www.dinform.ru/ newanalit. 

---

487
- Жаҳон бозорида талаб қилиниши мумкин бўлган минтақавий 
корхоналарнинг маҳсулотлари ёки хизматларига ихтисослашган талаб.
4. Алоқадор ёки ёрдамчи тармоқлар:
- малакали етказиб берувчиларнинг мавжудлиги.
- рақобатбардош, тегишли тармоқлар мавжудлиги.