А. Бурханов, К. Рахматов

Кластер иқтисодиёти
. Бир вақтлар собиқ иттифоқ даврида «илмий-
ишлаб чиқариш комплекси» ва «ҳудудий ишлаб чиқариш кооперацияси» 
тушунчалари мавжуд эди
85
. Шубҳасиз, кластер ўзидан илдиз отади. Бироқ, 
режалаштирилган тизим ва хўжалик бошқарувининг секторал тамойиллари 
уларнинг фаолиятига жиддий чекловлар қўйди. Масалан, етказиб берувчини 
танлаш кўпинча корхонанинг манфаатларига эмас, балки «юқоридан» 
буйруғи билан белгиланди. Натижада, минтақада ишлаб чиқарилган қисмлар 
бошқа минтақалардан импорт қилиниши керак эди. 13.1-расмда ҳудудий 
товар ишлаб чиқарувчилар комплекси ва кластерларни яратиш 
мақсадларининг қиёсий диаграммаси берилган. Замонавий шароитда вазият 
ўзгарган. Шу сабабли, кластер ва ҳудудий ишлаб чиқариш мажмуаси 
ўртасидаги асосий фарқ шундаки, кластер бозор механизмини иложи борича 
ҳисобга олган ҳолда, фақат корхоналарнинг ўз рақобатбардошлигини 
ошириш учун кластеризация зарурлигига кирса самарали бўлиши мумкин
86
.
85
Аузан В., Гурова Т. От Госплана до наших дней [Электронный ресурс] // Журнал «Эксперт» Режим 
доступа: http://www.opec.ru/library/article.asp?c_no=19&d_no=511. 
86
Лапыгин Ю. Н. Организация производственного взаимодействия на основереализации кластерных 
принципов / Ю. Н. Лапыгин, Д. А. Корчажкина // Экономика региона. 2006. № 3. C. 74–77. 

---

478
Бошқарув муҳитини режалаштириш 
(белгиланган баҳоларда) 
Бозор рақобат муҳити 
(бозор баҳоларида) 
Ишлаб чиқарувчиларни истеъмолчилар 
устидан диктатураси 
Истеъмолчиларнинг ишлаб чиқарувчилар устидан 
диктатураси 
Ҳудудий ишлаб чиқариш комплексларини 
ташкил этиш мақсади
(давлат бошқарув органлари ҳужжатлари 
асосида) 
Ички ишлаб чиқариш кооперацияси учун 
Кластер ташкилотининг мақсади 
(ишлаб чиқарувчиларнинг давлат томонидан қўллаб-
қувватланиши асосида) 
ҳамкорлик учун, бозорда инновациялар ва 
рақобатбардошлик орқали ишлаб чиқаришни 
модернизация қилиш