A bdivaxobova Busara Maxmmatovna

Dars yakuni va uyga topshiriq.

Har bir guruh navbatchisi ish o`rnini yig`ishtiradi. Guruh sardоri o`quvchilarni bajargan ishlariga qarab, haqqоniy bahо qo`yadi. O`qituvchi dars davоmida o`quvchilarni kuzatganligi uchun sardоrlarning bahоlarini izоhlab beradi.

Uyga vazifa: Hоhlagan archa bezagi uchun o`yinchоq yasash.

Xulosa va tavsiyalar.

Majburiy ta’lim muassasalari mehnat ta’limi (texnologiya) fanini o’qitishda darajalarga ajratgan xolda o’qitilishi belgilandi.

Boshlang’ich sinfda mehnat A-1 (1-4 sinf) o’quvchilarni akliy va jismoniy mehnat turlari, kasblar bilan dastlabki tanishtirish, kasb tanlashga tayyorlash, mehnatni kadrlash, mehnatga qiziqizh xamda mehnatsevarlikni shakllantirish; tabiiy va turli materiallardan buyumlar, jixozlar, tabriknomalar, uyinchoklar, xarakatlanuvchi modellar yasash layokatini egallash; A-1+ (1-4 sinf) - mehnat ta’limi (texnologiya) fanini buyicha xalq xunarmandchiligining boshlang’ich elementlari singdirilgan turini egallashning kuchaytirilgan darajasi bulib, bunda tanlangan xalq xunarmandchilik turlari bo’yicha kengrok nazariy bilim berish bilan birga kuchaytirilgan xolda mehnat ta’limi asosida amaliy mashg’ulotlarni bajarish layoqatini rivojlantirish.

Mehnat va uni o’qitish metodikasi fani pedagogik fanlardan biri bulib, fanining asosiy ilmiy izlanishlari natijalariga tayangan xolda, ilFor o’qituvchilarning ish tajribasi bilan boyitilgan materiallar asosida yoritib beradi. O’quvchilarni mehnatga tarbiyalash va ularni bulajak amaliy faoliyatga tayyorlashda mehnat malaka va kunikma va malakalarni egallashlarini tahminlaydi, o’quvchilarni mehnat faoliyatiga, ijtimoiy foydali ishlab chikarish mehnatini bajarishga tayyorlaydi.. Mehnat ta’limida mehnatga psixologik tayyorlik, mehnat faoliyatining tuFri motivlari asosida tarbiyalaydi, shaxsning xar bir ongli mehnatkash uchun zarur bulgan sifatlari shakllanashida yordam beradi. O’quvchilar urtasida yohlga kuyilgan uzaro yordam esa, ularda dustlik, birodarlik, umumlashish, jamoatchilik kabi fazilatlarni tarbiyalaydi. SHu bilan bir katorda bilim, kunikma, malakalarini rivojlantirish, milliy va umuminsoniy kadriyatlar asosida ijtimoiy munosabatlarga kirisha olish kompetentsiyalarini shakllantiradi .

Mehnat ta’limi va tarbiyasining maksadi - talabalarni boshlang’ich sinflarda mehnat ta’limi fanining mazmuni va vazifalari, o’qitish usullari, ta’limiy vositalar bilan tanishtirish va ularni ta’lim jarayoniga tadbik etish buyicha bilim, kunikma va malakalarni shakllantirishdir.

Mehnat ta’limi va tarbiyasining vazifalari - Boshlang’ich maktablarda mehnat ta’limi va tarbiyasining asosiy vazifalari o’quvchilarni mehnatga tayyorlash, o’qitish va umumta’lim maktablarining boshlang’ich sinflarida kasb tanlash izchilligini takomillashtirish.

Mehnat ta’limi orkali O’quvchilarni mehnatga va kasbga tayyorlash vazifalari boshlang’ich sinflarda butun ta’lim va tarbiya tizimida xamda barcha o’quv predmetlari yordamida xal etiladi. Bu urinda mehnat darslari yetakchi rol uynaydi. Boshlang’ich sinflarda mehnat ta’limining ilk tushunchalari, malaka va kunikmalari mehnat darslarida shakllantiriladi.

Mehnatga axlokiy tayyorlash - O’quvlarga jamoada ishlashni, uzaro dustona yordamni berishni, ijodiy tashabbuskorlik, tashkilotchilik kobiliyatlarini namoyish kilishni, mehnat kishilari va mehnat natijalarini xurmat kilishni urgatishdan iboratdir.

Mehnatga ruxiy tayyorlash - O’quvchilarni mehnatga ruxiy tayyorlash o’quvchilarning yoshiga mos keluvchi ongli va ijobiy xususiyatlarni tarkib toptirish, o’quvchilarning mehnat malaka va kunikmalarni egallashga qiziqizhini shakllantirishdan ibortadir.

O’quvchilarni mehnatga amaliy tayyorlash. O’quvchilarni mehnatga amaliy tayyorlash osedxbkfxyb oddiy asbob va moslamalardan foydalana bilish u yoki materialga mahlum izchillikda ishlov bera olish, yohl kuyilgan xatoni uz vaktida aniklash va tuFirlay olish xislatlarini tarkib toptirishdan iborat.

Mehnatga amaliy tayyorlashni fakat kerakli bilimlar bazasida amalga oshishi mumkin. U boshlang’ich sinflarda boshlang’ich politexnik bilimlarga asoslanadi. Mehnat ta’limining mazmuniga muvofik o’quvchilar mazkur yosh uchun kulay bulgan materiallarga ishlov berish, kullaniladigan oddiy asbob va moslamalardan foydalanish malaka va kunikmalarini egallaydilar. Oddiy asbob va moslamalar maxsus asbob va moslamalarning bosh asosi xisoblanadi.

Boshlang’ich sinf o’quvchilarining mehnat ta’lim-tarbiyasixning nazariy va amaliy axamiyati quyidagicha belgilanadi:

• 
  yoshlarni xozirgi ijtimoiy-iqtisodiy sharoitida bozor va axborot texnologiyasi isloxoti davrida kasb-hunar tanlash, tashxis qilish, iqtikbolini belgilash hamda sharoitga mos bo’lgan samarali-metodik shakllari va vositalarini ishlab chikish;
  
• 
  kelajak avlodni boy-manaviy xamda ilmiy va umuminsoniy kadriyatlar asosida kamol toptirishning tahsirchan tarbiya tizimini yaratish;
  
• 
  ilg’or pedagogik tajribalarni xalq pedagogikasining metod va vositalarini shaxs komolotiga qaratilgan milliy-mahnaviy va ilmiy mehrosini urganish;
  
• 
  kichik yoshdagi maktab o’quvchilarining kasb-hunarga qiziqishlarini tarbiyalashda turli shakl va metodlardan foydalanish;
  
• 
  kichik yoshdagi maktab o’quvchilarining kasb-xunarga qiziqizhlarini tarbiyalash jarayonida avlodlar ilmiy mehroslaridan oqilona va o’rinli foydalanish;
  
• 
  kichik yoshdagi maktab o’quvchilarining kasb hunar-turlariga qiziqizhlarini dars va darsdan tashkari tadbirlar majmuasida amalga oshirish;
  
• 
  ota-onalar bilan mehnat qaxramonlari, mehnat faxriylari, tadbirkor va ishbilarmonlar bilan uchrashuvlar, baxs-munozara kechalari, savol- javob soatlarini utkazish;
  
• 
  mehnat an’analari asosida tadbirlar hamda muzey va ustaxonalarga ekskursiyalar uyushtirish.
  

Mehnat malaka va ko’nikmalarini shakllantirish quyidagicha asosiy bosqichlardan tarkib topadi:

a) boshlang’ich tushuncha berish.

b) mehnat xarakatlarini sinov uchun bajarish.

v) ish xarakatlari natijasi.

g) yakuniy xulosa chikarish.

Mehnat malakalari va kqnikmalarini shakllantirishga muljallangan amaliy ishlar faqat vaqtga ko’ra taqsimlanganda hamda ma’lum tizim asosida o’tkazilgandagina ijobiy natija beradi.

Amaliy ishlar tizimi quyidagi asosiy talablarni o’z ichiga oladi:

4. 
   Amaliy ishlar bajariladigan topshiriqning murakkabligi oshib borishini nazarda tutgan holda joylashtirish lozim.
   
5. 
   Bajarilayotgan amaliy ish mazmuni to’liq tarzda oldingi amaliy ishga asoslanishi lozim.
   
6. 
   Amaliy ish jarayonida mustaqil ishlash darajasi ortib borishi kerak.
   

Boshlang’ich sinf mehnat ta’limi darslaridagi ta’lim- tarbiyaviy vazifalar umumta’lim maktablaridagi mehnat ta’limining umumiy vazifalaridan kelib chiqib, quyidagi mashg’ulot turlari jarayonida amalga oshiriladi:

4-sinflar uchun

• 
  Qog’oz va karton bilan ishlash
  
• 
  G azlama va tolali materiallar bilan ishlash
  
• 
  Tabiiy va turli materiallar bilan ishlash
  
• 
  Badiiy qurish-yasash va texnik modellashtirish.
  

Har bir dars mashg’uloti xavfsizlik texnikasi qoidalariga rioya qilgan xolda tashkil etiladi. Jumladan, (1-4 sinf) o’quvchilarni aqliy va jismoniy mehnat turlari, kasblar bilan dastlabki tanishtirish, kasb tanlashga tayyorlash, mehnatni qadrlash, mehnatga qiziqish hamda mehnatsevarlikni shakllantirish, xunarmandchilik turlari bo’yicha kengroq nazariy bilim berish bilan amaliy mashg’ulotlarning to’liq majmuasini bajarish orqali kundalik xayotda qo’llay olish layoqatini rivojlantirib boradi.
























FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR

1. 
   U.KTolipov, B.I.Muranov, SH.S.SHaripov Mehnat tag’limi fanidan yangi taxrirdagi davlat tag’limi standarti, takomillashtirilgan o’quv dasturi mavzuiy rejalashtirish. -T.: XTV. Uz PFITI. 2004, 2006, 2010 y. 110 b.
   
2. 
   A. Avloniy. Turkiy Guliston yoxud axlok. T.O’qituvchi1992 y. 160b.
   
3. 
   Muranov B. va boshkalar. Mehnat va kasbga yunaltirish ta’limidan testlar tuzish va foydalanish. Samarkand VPKTMOI 2003 y. 55 bet.
   
4. 
   Muranov B. O’quvchilarni mehnat ta’limi darslarida xunarmandchilik kasblariga yullash. Toshkent. 2000. XTKTMOMI. Tezis- makola.
   
5. 
   Muranov B. Mehnat ta’limidan O’quv mehyoriy xujjatlar tuzishga kuyilgan talablar. Xalq ta’limi 2000 y. 4-son.
   
6. 
   Muranov B.. Mehnat ta’limi mazmunidagi tub uzgarishlar. Toshkent. Ta’lim tarakkiyoti. 2001 y. 3-4 son. 108-111 betlar.
   
7. 
   Muranov B. I. va b. O’quvchi yoshlarning kasb tanlashlarida maktab va oilaning xamkorligi. Toshkent. Maktab va xayot. 2001 y. 5 son. 35 -42 betlar.
   
8. 
   Muranov B. I. Mehnat ta’limi muammolari, xususiyatlari. Samarkand «Ziyokor», 2000 y. 10-son. 35-38-b.