A b d u m a jid m a d r a im o V g a V h a r fu z a IL o V a manbashunoslik

3 .3 .6 . «Kitob al-masolik val-mamolik»
Ushbu nomdagi yetti jildlik ulkan asami vatandoshimiz, davlat arbobi va olim 
Jayhoniy (870—942 halok boigan) yoki Abu Abdulloh M u ham m ad ibn Ahmad 
ibn Nasr al-Jayhoniy yaratgan. U Buxoroda Somoniylar davlatida katta obno'ga 
ega bolib, 914-yildan hayotining oxingacha vazir bolib xizmat qilgan.
O lim n in g asosiy asari tarixiy jug'r o fiy ag a oid b o l i b , u y a n a “ Kitob 
a l - m a m o lik fi m a ’rifiyi a l - m a m o l i k ” ( “ M am la k a tla rn i bilishda m a so fa la r 
k ito b i” ) d e b h a m atalgan. Bu kitob o 'z davrida ju d a m a s h h u r b o l i b ,
b a r c h a keyingi o l i m l a r B e r u n iy , G a r d i z i y , Idrisiy, M u q a d d a s i y va 
b o s h q a la r u n d a n q im m a tli va ishonchli m a n b a sifatida fo y d a la n g a n la r, 
iqtibos (sitatalar) keltirganlar.
J a y h o n iy asarida S h a rq m a m la k a tla ri, xususan M o v a r o u n n a h r , turk 
qabilalari t o ' g ‘risida q im m a tli m a ’lu m o tla r b o i g a n .
149

---

M a z k u r asar bizgacha yetib k e lm ag an b o ‘lsa-da, u n in g n o m i barcha 
yirik o lim la r asarlarida zikr qilinganligi va Beruniy, Ibn X avqal, G ard iziy
va Avfiy asarlarid a p a r c h a l a r keltirilg an lig i, u n in g q i m m a t l i m a n b a
ekanligidan guvohlik beradi.