A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a



Download 6,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet347/420
Sana31.12.2021
Hajmi6,54 Mb.
#275149
1   ...   343   344   345   346   347   348   349   350   ...   420
Bog'liq
--Manbashunoslik.Abdumajid Madraimov

A .O 'rin b o y e v  
tom onidan  tah rir  qilinib  nashr  etildi.
194


5 .3 .2 .  «M untaxab  ut-tavorixi  M u ’iniy*
“ M untaxab 
ut-tavorixi  M u’iniy”  nomli  Tem uriylar  davriga  oid  asar 
muallifi 
M u’iniddin  Natanziydir.  U  Isfahon shahriga qarashli, undan qariyb 
vigirma faisah 
masofada joylashgan Natanz shahrida tug'ilgan. Ch.A.Storining 
m a’lum otiga 
qaraganda  asli  seistonlik  bo'lgan1.  Fors  viloyatining  hokimi 
Temuriy 
Iskandar Mirzo (Am ir Tem um ing nabirasi,  Umarshayxning o ‘g‘li, 
1415-yili inisi Boyqaro M irzo tom onidan o'ldirilgan) sanoyida xizmat qilgan. 
Davlatshoh 
Samarqandiyning  so'zlariga  qaraganda:  “ M u’iniddin  Natanziy 
Sulton 
Iskandar  davrida  Iroqi  Ajam  va  Forsda  shuhrat  topgan  olimlar  va 
shoirlarjum lasidan 
bo'lib..., ilmda o ‘z zamonasining yetakchisi edi va  Mirzo 
Iskandam ing 
m aqom a  va  holati  ham da  tarixini  yozgan”2.
M u ’n id d in   N a ta n z iy   q a la m ig a   m a n s u b   b o 'l g a n   va  b iz n in g  
zam onam izgacha  yetib  kelgan  bu  asam ing  aniq  nom i  m a’lum   em as.  U 
ilmiy  jam oatchilik  orasida  “A nonim   Iskandera”  nom i  bilan  m ashhur. 
Asar  1413-yili  yozib  tam om langan.  U ning  ikkinchi  tahriri  ham   bo'lib, 
“ Muntaxab  ut-tavorixi  M u ’iniy”  ( “ M u ’iniyning  saylangan  tarixi”)  deb 
ataladi  va  T em um ing  o 'g 'li  Shohruh  M irzoga  bag'ishlanadi.
“ M untaxab  u t-tavorix”  um um iy  tarix  tipida  yozilgan  asar  bo'lib, 
d a m n in g   y aratilish id an   to   A m ir  T e m u r  v afotigacha,  1405-yil  18- 
fevralgacha  m usulm on  m am lakatlarida  yuz  bergan  voqealar haqida  bahs 
yuritadi.  Asar  m uqaddim a  va  uch  bobdan  iborat.
Muqaddima diniy m azm unda bo'lib,  unda olam ning yaratilishi,  Odam  
Ato va uning farzandlari,  N uh payg'am bar va uning avlodi haqida um um iy 
gap  boradi.
Birinchi  bobda  qadim iy  Eron  va  Y unoniston  podshohlari,  Rim  va 
Vizantiya  im peratoriari,  Rim  papalari,  qadim iy  arab  ham da  Efiopiya 
podshohlarining  qisqacha  tarixi  bayon  etilgan.
Ikkinchi bobda M uhamm ad payg'ambar va uning avlodi, xalifayi roshidin, 
Umaviya va Abbosiya xalifalari, Arabiston ham da  Misrda podshohlik qilgan 
Ali  va  Fotima  avlodi,  shuningdek,  Abbosiylar  bilan  zamondosh  bo'lgan 
Eron  va  M ovarounnahr  hukmdoriari  tarixi  talqin  etilgan.
Asaming  noyob  va  qim m atli  qismi  uning  uchinchi  bobi  hisoblanadi. 
U  turk-m o'g'ul  qabilalari va  ulam ing kelib chiqishi,  C hingizxon va  uning 
aylodi,  Shimoliy  X itoyda  hukm ronlik  qilgan  m o 'g 'u l  xonlari,  C hig'atoy 
ulusi  hukm doriari,  Elxoniylar,  Jaloiriylar,  C ho 'p o n iy lar,  MuzafTariylar,
:  ? ори 
П ерси д ская  л и тература,  l-q is m .  339-bct.
37
k k
, "
^
anu*r4a n Jiy.  T azkirat  u s h -s h u a ro E B ra u n   nashri.  -   Leyden:  L ondon,  1901.
195


Oq O 'rd a xonlari,  1 3 4 6 -1370-yillar orasida  M ovarounnahrda  hukmronlik 
qilgan  am irlar  tarixini  o ‘z  ichiga  oladi.
A sam in g  u ch in ch i  q ism ini  yozishda  m u a llif  T abariy,  Juvayniy, 
Rashiduddin  ham da  turkiy tilda  yozilgan  ’’Tarixi  xoniy”  kabi  asarlardan 
keng  foydalangan.
“ Muntaxab  ut-tavorixi  M u’iniy”  asarining  matni  1957-yili  Eronda  Jak 
Oben  tarafidan  chop  etilgan.  Uning  qo'lyozma  nusxalari  Sankt-Peterburg, 
Angliya,  Fransiya  va  Eron  kutubxonalarida  mavjud.  Bu  asar  to'g'risida  va 
undagi ayrim lavhalami G ‘. Karimov “Amir Tem ur va Ulug'bek zamondoshlari 
xotirasida” (T,  1996) va “Temuriylar bunyodkorligi davr manbalari” (T,  1997) 
nomli  to'plamlarda  chop etgan.  U  Amir T em ur to'g'risidagi  m a’lumotlami 
taijima qilib  “Jahon  adabiyoti” jumalida  2006-yili  e ’lon  qildi.

Download 6,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   343   344   345   346   347   348   349   350   ...   420




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish