A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a


 .3 .8 .  «Ravzat  us-safo»



Download 6,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet355/420
Sana31.12.2021
Hajmi6,54 Mb.
#275149
1   ...   351   352   353   354   355   356   357   358   ...   420
Bog'liq
--Manbashunoslik.Abdumajid Madraimov

5 .3 .8 .  «Ravzat  us-safo»
“ Ravzat  us-safo”  ( “ S o fja n n a t  b o g 'i” )  yoki  “ Ravzat  us-safo  fi  siyrat 
al-an b iy o   v a -l-m u lu k   v a-l-x u la fo ”  ( “ P ay g 'am b arlar,  p o d sh o h lar  va 
xalifalam ingtaijim ai  holi  haqidagi so fjan n a t  b o g 'i” )  nom i bilan  m ashhur 
bo'lgan  asar um um iy tarixga oiddir.  U ning  muallifi  M ir M uham m ad  ibn 
Sayyid  Burxoniddin  Xovandshoh  ibn  K am oluddin  M ahm ud  al-Balxiy 
bo'lib,  asosan  M irxond  (1433—1497)  nom i  bilan  m ashhur.
Muarrixning  ota-bobolari  asli  Buxorodandir.  Mirxondning  otasi  sayyid 
Burxoniddin  Xovandshoh  ham  o'qimishli  va  keng  m a’lumotli  kishi  bo'lib, 
Temuriylar hukmronligi davrida Balxga ketib qolgan va o'sha yerda vafot etgan.
M irxond  Balxda  tu g 'ilg an ,  lekin  um rining  k o 'p   qism ini  H irotda 
o'tkazgan.  U ning  nabirasi  X ondam im ing  guvohlik  berishicha,  M irxond 
Alisher  Navoiy  bilan  uchrashguncha  turli  ilm lar  bilan  shug'ullangan, 
am m o  birontasida  m u ta’yin  em as  edi.  Tarixchi  Alisher  Navoiy  bilan 
uchrashgach,  shoir o 'zining  “ Ixlosiya”  xonaqohidan  unga  alohida  xona 
ajratib,  shaxsiy  kutubxonasidagi  kitoblardan  foydalanishga  ijozat  berib, 
olim ni  um um iy  tarixga  oid  katta  asar yozishga  undagan,  uni  bu  sohada 
doim o m oddiy qo'llab turgan.  A m m o,  M irxond ulkan asarini 
m ukam m al 
tugata  olm ay,  ya’ni  yettinchi jildi  va jug'rofiy  ilova  m ateriallari  yig'ilgnn 
m usaw ada holida qolganida vafot etadi.  Uning asarini  nabirasi G'iyosiddin 
X ondam ir  yakuniga  yetkazadi.
“ Ravzat  us-safo”  asarini  yaratishda  M irxond  qirqta  muallif,  ya’ni 
arab tilida  ijod  qilgan  o 'n   sakkizta va  fors tilida  ijod  qilgan  yigirma  ikkita 
olim  ijodiga murojaat qilgan.  Shak-shubhasiz, bu 
a s a r  z a m o n a v i y  
tadqiqot 
darajasida  yaratilgan  tarixiy  yodgorlikdir.
Kitob  m uqaddim a,  xotim a  va  yetti jilddan  iborat:
204


D unyoning  “ yaratilish id an ”  to   S oso niy  Y azdijard  111  (632—651) 
davrigacha;
M u h a m m a d   payg‘a m b a r  va  xalifai 
R oshidin 
davri;
12  im om   tarixi;  Um aviy  va  Abbosiy  xalifalari;
A bbosiylar  bilan  z a m o n d o sh   su lo la la r;
C h in g izx o n   va  u n in g   avlodi;
A m ir T em ur va  uning  avlodi  to   S ulton  Abu  Said  vafotigacha  (1469);
C ulton  Husayn  va  uning  avlodi  tarixi  (1523-yilgacha)  bayon  etilgan. 
So‘nggi  7-jildi  m usaw adaligicha  qolib  ketgan  va  uni  X ondam ir to'ld irib , 
oqqa  ko'chirgan.
“ Ravzat  us-safo”  asarining  1—6-jildlari  kom pilyatsiya  -   boshqalar 
asaridagi  m a’lum otlar  asosida  yozilgan  b o ‘lsa-da,  ko ‘plab  m anbalardan 
foydalanish asosida yaratiigani uchun bu qism i ham  katta ilmiy ahamiyatga 
ega.  6-jildning  b ir  qismi  va  7-jild  yangi  m a ’lum o tlar  va  m uallif  o 'z i 
ko‘rgan,  bilgan  va shohidi  bo'lgan  voqealar bayonidan  bo'lganligi  u chun 
juda  katta  aham iyatga  ega.
“ Ravzat  us-safo”  asarini  eng  m ash h u r va  m anzur um um iy tarixga oid 
fors  tilidagi  kitoblardan  biri  d eb  b ah o lash   m u m k in ,  chunki  birgina 
T oshkentdagi  O 'z b ek isto n   FA  Abu  R ayhon  B eruniy  nom li  in stitu t 
xazinasida  uning  yuzdan  ziyod  m o 'ta b a r  qo'lyozm alari  mavjud.  Ushbu 
ulkan asam ing o'zbek tiliga taijim asi  X orazm da bir necha yillardavom ida 
yetuk  tarjim o n ,  sh o ir  va  ta rix c h ila r  M unis  va  O gahiy  ishtiroki  va 
rahbarligida  am alga  oshirilgan.
Kitob  m atni  1845— 1848-yillari  B om bey,  1853—1857,  1960-yillari 
Tehran,  1874— 1883— 1891 -yillari  Lakhnav shaharlarida chop etilgani ham  
asaming  shuhrati  va  aham iyatidan  dalolatdir.
Asardan  ayrim  parchalar ingliz,  fransuz,  nem is va  rus tillariga taijim a 
qilinib, chop etilgan.  Bu kitob to'g'risida  1999-yilda sharqshunos M ahm ud 
Hasaniy  risola  e ’lon  qilgan.*

Download 6,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   351   352   353   354   355   356   357   358   ...   420




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish