A. A. Xashimov, M. M. Mirxaydarov elektr yuritma

6.8 - rasm. Bevosita bog‘langan chastota o‘zgartirgichining kuchlanish 
to‘g‘ri burchakli shaklda bo‘lgandagi kuchlanish epyurasi
Agar α
b
va α
n
kattalikni chastotaning har yarim davri mobaynida 
arkkosinus qonuni bo‗yicha rostlasak: 
Α
b
 = α
n
 = A· arccos (2πf
1j
t)
A
= 
, unda faza kuchlanishlarining o‗rtacha qiymatlari sinusoidal 
shaklga ega bo‗ladi: 
U
a
 
= Asin
(2πf
1j
t); U
b
 = 
Asin
(2πf
1j
t+2π/3);U
c
 = 
Asin
(2πf
1j
t+4π/3).
Chiqish kuchlanishining kerakli shaklini hosil qilish uchun iste‘mol 
kuchlanishining chastotasi chiqish kuchlanishidan ancha yuqori bo‗lishi kerak. 

---

182 
6.7 - rasmda ko‗rsatilgan sxema bo‗yicha bevosita bog‗langan chastota 
o‗zgartirgichlari tarmoq chastotasi 50 Gs bo‗lganda chiqish chastotasini 0- 20 
Gs qiymatga o‗zgartirish imkoniyatiga ega. Shuning uchun ushbu tipdagi 
asinxron elektr yuritmalar ko‗proq hollarda sekin aylanuvchi reduktorsiz o‗rta 
va katta quvvatli yuritmalarda qo‗llaniladi. 
6.9 - rasm. BBCHO – AD elektr yuritmaning mexanik xarakteristikalari 
Bevosita bog‗langan chastota o‗zgartirgichining asosiy afzalligi iste‘mol 
tarmog‗i kuchlanishi ta‘sirida ventillarning tabiiy ulanishidir (o‗zgarmas tok 
yuritmalaridagi boshqariluvchi tiristorli o‗zgartiruvchilarda ro‗y berganga 
o‗xshash). O‗zgartirgichni to‗g‗rilagich rejimidan invertor rejimiga o‗tkazish 
imkoni borligi bois, ko‗rilayotgan sxemalarda tormozlanish energiyasini 
tarmoqqa qaytarib berish bilan asinxron motorni tormozlash imkoni mavjud 
(rekuperativ tormozlanish). Bevosita bog‗langan chastota o‗zgartirgichli 
asinxron elektr yuritmaning mexanik xarakteristikalari 6.9 - rasmda keltirilgan.

---

183