6.21
- rasm. Ikki ta’minotli motorning energetik diagrammasi.
a) tezlik sinxron tezlikdan kam bo‘lgandagi generatorli tormozlanish rejimi.
b) tezligi sinxron tezlikdan yuqori bo‘lgandagi harakat rejimi.
Generatorli tormozlanish rejimida energiya oqimining yo‗nalishi (tezligi
sinxron tezlikdan past bo‗lganda) 6.16 - rasmda ko‗rsatilgan harakat rejimidagi
yo‗nalishga teskari yo‗nalishda bo‗ladi.
Ko‗rilayotgan misolda tormozlanish quvvati P
mex
elektrmagnit quvvatini P
em
,
hosil qilish uchun etarli bo‗lmaydi. Shuning uchun tarmoqdan transformator va
rotor o‗zgartirgichi orqali yetishmovchi, sirpanishga proporsional bo‗lgan
199
quvvat
P
s
= Mω
0
· s
olinadi va motor rotoriga yo‗naltiriladi. Valdan keladigan
mexanik quvvat va sirpanish quvvati yig‗indisi iste‘mol tarmog‗iga
rekuperatsiya qilinadigan elektromagnit quvvatni tashkil qiladi.
P
mex
+ P
s
= Mω = P
em.
Tarmoqqa beriladigan quvvat stator zanjiri bo‗yicha beriladigan quvvat bilan
transformator tomonidan olinadigan quvvatning farqiga teng bo‗ladi.
P
ber.
= P
rek
– P
tr
.
Tezligi sinxron tezlikdan yuqori bo‗lganda harakat rejimidagi motorning
rotor zanjiriga tarmoqdan, transformator tarafidan olinadigan sirpanish quvvati
qo‗shiladi. Bu quvvatlarning yig‗indisi motor validagi mexanik quvvatga
aylanadi va tezligi sinxron tezlikdan yuqori bo‗lganda motorning M momenti
bilan ishlashini ta‘minlaydi.
P
istem.st
+ P
istem.tr
– (ΔP
1
+ΔP
rot
) = Mω
0
(1+|s|) = P
mex
.
Bu holatda sirpanish manfiy qiymatga ega bo‗lishiga qaramay motorda
xarakat momenti vujudga keladi.
Har ikkala ish rejimlarida ham chastota o‗zgartirgichi shunday ishlaydiki,
unda energiya transformatordan motor rotoriga tushadi, ya‘ni motor ham stator
tarafdan ham rotor tarafdan ta‘minlanadi.
E.YU.K. ning va rotor tokining chastotasi f
2
motor sirpanishi bilan
aniqlanganligi uchun
f
2
= f
1
· s
rotor zanjiriga kiritiladigan E.YU.K. U
qosh,
chastotasi ham rotor E.YU.K. chastotasi bilan mos tushishi kerak va motor
sirpanishi o‗zgarishi bilan o‗zgarishi kerak.
Tezlikni rostlashning maksimal diapazoni sinxron tezlikdan pastga va
yuqoriga qiymati ikki parametr bilan aniqlanadi - f
2
chastotaning maksimal
200
iloji bor qiymati bilan va rotor zanjirini ta‘minlash uchun xizmat qiladigan
U
qosh.maks
maksimal kuchlanish qiymati bilan. Shunda tezlikni rostlashning
maksimal diapazoni quyidagiga teng bo‗ladi.
D =
.
Maksimal sirpanishning absalyut qiymati esa
|
| =
.
Bevosita bog‗langan chastota o‗zgartirgichi odatda 20 Gs atrofidagi chastotani
rostlash uchun mo‗ljallangan bo‗ladi (tarmoq chastotasi 50 Gs). Bunga mos
keladigan maksimal sirpanish |
| = 0,4 bo‗ladi, shunga ko‗ra ikki
ta‘minotli motor tezligini rostlash maksimal diapazoni quyidagicha bo‗ladi:
D = 1,4ω
0
/ 0,6ω
0
≈ 2,3 :1.
Ikki ta‘minotli motor sxemasida tezlikni qo‗shimcha E.YU.K.ning nisbiy
qiymati ε =
U
qosh
/
ni ishorasi va kattaligini o‗zgartirish bilan amalga
oshiriladi. Bunda o‗zgartirgich chiqishidagi chastota avtomatik tarzda rotor
tokining chastotasiga tenglashtirib turiladi. ε = 0,2 bo‗lgandagi ikki ta‘minotli
motorning mexanik xarakteristikalari 6.22 - rasmda keltirilgan. Ishchi
tezlikning minimal qiymatigacha motorni yurgazish ventilli kaskad
sxemasidagi kabi amalga oshiriladi. (6.19 - rasmga qarang).
201
Do'stlaringiz bilan baham: |