A. A. Shernaev, N. E. Jiyanova

4.2. Byudjet jarayonining metodologiyasi 
 
Byudjet  jarayoni  davlat  byudjeti  va  uning  tarkibiga  kiruvchi 
byudjetlarni  tuzish,  ko‗rib  chiqish,  tasdiqlash  va  ijro  etish  to‗g‗risidagi 
qonun  hujjatlari  bilan  tartibga  soladigan  davlat  organlari  faoliyatini; 
ularning  bajarilishini  nazorat  qilish,  shuningdek,  ularning  bajarilishi 
bo‗yicha hisobotlarni tasdiqlashni o‗zida mujassamlashtiradi. 
Byudjet jarayoni – byudjet-soliq siyosatini ishlab chiqish va amalga 
oshirish hamda byudjet tizimini boshqarish bo‗yicha ijroiya va vakillik 
organlarining harakatlar majmui. 
Byudjet jarayonining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: 
– balanslashgan bozorga erishishda sezilarli muvaffaqiyat qozonish 
uchun barcha moddiy va moliyaviy zaxiralarni maksimal aniqlash; 
–  soliqlar  va  boshqa  to‗lovlar  bo‗yicha  byudjet  daromadlarini, 
shuningdek,  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlanish  prognozlari  va  maqsadli 
dasturlariga muvofiq umumiy miqdorni belgilash; 
– belgilangan maqsadlar bo‗yicha byudjet xarajatlarini, shuningdek, 
byudjetda  nazarda  tutilgan  barcha  umumdavlat  ahamiyatiga  molik 
barcha  chora-tadbirlarni  uzluksiz  moliyalashtirish  zarurligidan  kelib 

---

chiqib umumiy hajmini aniqlash. 
–  byudjetni  iqtisodiyotda  inflyatsiya  tendensiyalarini  bartaraf  etish 
va milliy valyuta birligi barqarorligini ta‘minlashga qaratilgan moliyaviy 
barqarorlikning umumiy dasturi bilan muvofiqlashtirish; 
–  iqtisodiy  jihatdan  oqilona  manbalar  hisobidan  byudjet  defitsitini 
kamaytirish va bartaraf etish; 
–  davlatlar  o‗rtasida,  shuningdek,  iqtisodiy  sohalar  va  iqtisodiy 
hududlar o‗rtasida davlat daromadlarining manbalarini qayta taqsimlash 
orqali  turli  darajadagi  byudjetlarni  balanslash  maqsadida  byudjetni 
tartibga solish; 
–  barcha  keng  ko‗lamli  ijtimoiy-iqtisodiy  dasturlarning 
mutanosibligi  va  muvozanatini  ta‘minlaydigan  istiqbolli  byudjet 
rejalashtirish (prognozlashtirish) rolini oshirish; 
–  yuridik  shaxslarning  moliyaviy  faoliyatini  nazorat  qilishni 
kuchaytirish  va  soliq  majburiyatlarini  bajargan  taqdirda  fuqarolarning 
daromadlarini oshirish; 
–  elektron-hisoblash  texnikasidan  keng  foydalangan  holda 
moliyaviy  hisob-kitoblarni  avtomatlashtirish  tizimi  orqali  byudjetlarni 
tuzish va ijro etish jarayonlarini avtomatlashtirish.