A. A. Qaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev kompyuter tizimlari va tarmoqlari

10.4. MPLS texnologiyasi
Belgi yordamida kо‘p protokolli kommutatsiyalashlar (Multi-Protocol Label Switching, MPLS – mnogoprotokolniy kommutatsii s pomoshyu metok ) texnologiyasi kо‘p mutaxassislar tomonidan bugungi kundagi eng dolzarb transport texnologiyasi deb hisoblanmoqda. Bu texnologiya virtual kanallar texnikasining afzalliklari bilan TSR/IP stekining funksionalligini birlashtirgan.
Birlashish bitta tarmoq qurilmasi belgilar bо‘yicha kommutatsiyalovchi (ulovchi) marshrutizator (Label Switch Router, LSR) deb atalishi tufayli sodir bо‘lmoqda, u IP-marshrutizatorining ham vazifasini va shuningdek virtual kanallar kommutatorining vazifasini ham bajaradi. Bu ikki qurilmani mexanik ravishda birlashtirish emas, qachonki har bir qurilmaning vazifasi bir-birining vazifasini tо‘ldiradi va birgalikda ishlatiladi.
Birinchi marta marshrutlash (yо‘nalish tanlash) va kommutatsiyalash (ulashni) bitta qurilmada amalga oshirish g‘oyasi 90 yillarning о‘rtasida bozorda IP/ATM aralash qurilma paydo bо‘ganda joriy etilgan edi. Bu qurilmalarda yangi texnologiya IP-kommutatsiyalash (IP switching) joriy etilgan bо‘lib, unda IP-paketlarni tarmoq orqali xarakatlanishini tezlatish muammosini IP va ATM stek protokollarining birgalikdagi xarakati orqali yechilgan. Shu vaqtda IP protokoli kо‘pincha ATM ning yuqori qatlamida ishlagan, bunda provayder tarmog‘idagi chegaraviy IP-marshrutizatorlar о‘rtasida ATM kanallari axborotlarni tez uzatish uchun ishlatilgan (kо‘pincha kafolatlangan о‘tqazish imkoniyatini va QoS quvvatlashida), shu bilan u oraliqdagi magistral IP- marshrutizatorlarni “aylanib о‘tish” yoki “taajjubda qoldirish” ni amalga oshirgan. О‘sha vaqtning IP-marshrutizatorlari ATM kommutatorlaridan ancha sekin ishlagan, shuning uchun bunday “taajjubda qoldirish” dan samara jiddiy bо‘lgan. Biroq bu usulning kamchiligi bо‘lgan edi – u qisqa vaqtli oqimlar uchun yomon ishlagan, chunki ATM da dinamik ulanishlarning о‘rnatilish vaqti ularda shu oqimning axborotlarini uzatish vaqti bilan bir xil yoki undan oshiq bо‘lgan.
IP va ATM vazifalarining bir qurilmada birlashishi bu muammoni hal qilish imkonini berdi va shu bilan bir qatorda marshrutlashtirish protokollarini takrorlanishini bartaraf etdi, chunki ikki stek uchun (yaʻni IP va ATM) tarmoq topologiyasi bir xil bо‘lgan.
IP-kommutatsiyalash texnologiyasi aloqa operatorlari tomonidan darrov qabul qilindi va ommaviy bо‘lib qoldi. Bir necha firma texnologiyalarining variantlari asosida turli kompaniyalarning mutaxassislaridan tashkil topgan IETF ishchi guruhi 90 yillarning oxirida MPLS texnologiyasini yaratdilar.