A. A. Q od irov t ib b iy o t

4 — T ib b iy o t ta r ix i
49

---

"E pidem iyalar" kito b in in g eng k atta qiym ati sh u n d ak i, bu kitobda 
tibbiyo t tarix id a b irin ch i b o ‘lib, k o ‘zd an k ech irilgan h a r bir kasalga 
"kasallik tarixi" t o ‘ldirilgan. X ususan, 42 ta "kasallik tarixi" yozilgan.
" C h iq q a n -s in g a n la r" k ito b i h a m m u h im a h a m iy a tg a ega. U n i 
travm ato lo g iy ad an qoM lanma, deb atash m u m k in .G ip p o k ra t bu sohani 
shu q ad a r m u k am m al ishlab ch iq q an k i, u n in g usullari h o z ir h am o ‘z 
q iy m atin i y o ‘qo tg an em as. 0 ‘sha davrda h a r xil sin g an -c h iq q a n larn i 
davolash u c h u n tu rli m o slam alar k ash f etildi. U la r y o rd a m id a singan 
oyoq yoki q o ‘lni to rtib , singan suyak b o ‘laklarini o ‘z joyiga tushirganlar. 
U m u m a n , G ip p o k ra t ja rro h lik va travm ato lo g iy a so hasin i ju d a yaxshi 
ishlab ch iq q an .
G ip p o k ra tn in g asarlari orasida"A forizm lar" o ‘ziga xos o ‘rin tu tad i. 
Bu q ism d a u tibb iy o t fani va kasbi bilan b o g ‘liq k o ‘p h ik m atli so ‘zlar 
keltirgan. Bir n ec h a m isol keltiram iz:
1. H a r qanday kasallikda b em orn ing ruhi tu shm asa va ishtahasi yaxshi 
saqlansa, u albatta tuzaladi. 2. K eragidan o rtiqch a yeb-ichish (badxo‘rlik) 
k a sa llik k a o lib k e la d i. 3 .O d a m n in g ta b ia ti tib b iy m u s h o h a d a n in g
b o shlang‘ich nuqtasidir. 4. Jism oniy m eh n at m uskullar u c h u n oziqdir. 5. 
B em orni n o to ‘g ‘ri davolashdan k o ‘ra davolam aslik afzaldir va h.k.
G ip p o k ra t u m rin in g o x irid a L arissa sh a h rid a yashab shu sh a h a rd a
m ilo d d a n oldingi 37 7 -y ild a, 83 yosh d a vafot etd i. S h a h a r m a ’m uriy ati 
G ip p o k r a tn in g b u s h a h a r a h o lis i o ld id a g i a lo h id a x iz m a tla rin i 
ta q d irla b , u n in g boshiga o ltin d a n yasalgan g u lc h a m b a r q o ‘ygan edi. 
A m m o, G ip p o k ra tn in g b u y u k h ak im sufatidagi x izm atlari faqat Larissa 
sh a h a r aholisi o ld id a g in a e m as, balki b u tu n ja h o n xalqlari o ld id a
beb ah o d ir.