A. A. Q od irov t ib b iy o t

' A b u A li Ibn S in o , T a ijim a i h o li. T o sh k e n t "Fan". 1 9 8 0 . 1 1-b.
2 0 ‘sh a jo y d a .
74

---

saroyga y aq in kishilar q ato rig a k irganidan so ‘ng u nin g u c h u n h am bu 
k u tu b x o n a d a n fo y dalanish im k o n iy a ti p ay d o b o ia d i. U b u yerdagi 
k ito b la rn i o 'q ish n i ju d a istardi. B ir kun qulay fursat to p ib , sh o h d an
saroy k utubxonasiga kirib, u yerdagi k ito b la rn i o 'q is h u c h u n ruxsat 
so ‘raydi. X ususan, Ib n S ino tibga oid kito b lar bilan tan ish ish zarurligini 
bildiradi. S ho h Ibn S inoga kutubxo naga kirish u c h u n ruxsat beradi. Ibn 
S ino kutubxonaga kirib, u yerdagi kitoblam ing k o ‘pligi va xilm a-xilligini 
k o'rib, hayratda qoladi. Bu yerda olim ga nom lari ham m a ’lum b o ‘lm agan 
k ito b la r k o ‘p ekan. Ib n S ino b u kutubx ona va u ndagi k ito b la r h aq id a 
quyidagicha m a ’lum ot bergan: "M en ko ‘p xonalardan iborat, kutubxonaga 
kirdim . H a r bir x o n ad a kitob sand iq lari tu ra r, k ito b lar esa u stm a -u st 
taxlab qo 'y ilg an edi. X o n alam in g birida arab tiliga o id kitoblar, sh e ’rlar, 
boshqasida fiqhga oid asarlar turardi. Shu tartib da h a r bir x onada fanning 
ayrim b ir sohasiga oid kitoblar t o ‘plangan edi. U yerda shunday kitoblarni 
k o ‘rd im k i, k o ‘p ch ilik h a tto u larn in g n o m in i h am esh itm ag an b o ‘lsa 
k e ra k . 0 ‘z im h a m ilg a ri b u la r n i k o ‘rm a g a n e d im , k e y in h a m
u c h ra tm a d im 1".
Ib n S ino o ‘ziga xos tirish q o q lik va q u n t bilan k u tub xo nad agi n o d ir 
kitoblarni o ‘qishga kirishadi. A m m o, u bu yerda tibga oid qanday kitoblarni 
k o ‘rgani va o'qigani haqida h ech narsa yozm agan. Lekin, bun day kitoblar 
b o 'lg a n , alb atta. C h u n k i o ‘sha vaq tlard a yozilgan va arab tiliga tarjim a 
qilingan k itoblarnin g ich id a tibga oid asarlar k o ‘pch ilik n i tashkil etgan.
Ib n S ino kitob o ‘qishga sh u q a d a r berilib ketadik i, k u tu b x o n ad an
chiqm ay, kecha-kunduz o ‘sha yerda qolib ketadi. B undan xabardor b o ‘lgan 
kishilarning yozishlaricha, faqat shohning o ‘zi yoki saroy am aldo rlaridan
biri kasal b o ‘lib qolib, Ib n S in o n i ch aq irtirg an larid ag in a u o ‘q ish d an
bo sh in i k o 'ta ra rk a n . S h u n d ay m ato n a tli m e h n a t tufayli Ib n S ino qisqa 
vaqt ichida kutubxonadagi kitoblaming juda ko'pini o ‘qib chiqishga ulguradi. 
B uning natijasida Ibn S inoning bilim i tengi y o ‘q darajad a yuksaladi. Bu 
vaqtda u endigina 18 yoshga to ‘lgan edi. Shu yoshda u o ‘sha vaqtda m a’lum
b o ‘lgan d unyoviy fa n la m in g deyarli h am m asin i egallab olgan edi.
B a’zi tarix ch ilam in g yozishlaricha B uxorodagi sho h saroyida "Majlisi 
ulam o" ("O lim lar m ajlisi") b o ‘lgan. U n i "B uxoro akam ediyasi" deb 
ham ataydilar. Bu "A kadem iya"da sh o h saroyidagi o lim lar to 'p la n g a n
ekanlar. Ib n Sino h am shu m ajlisda q atnashgan ekan.
997-yilda N u h ibn M an su r vafot etadi. U n in g o ‘rniga o 'tirg a n k atta 
o ‘g ‘li A bul X oris M an su r ibn N u h S oniy Ib n S in o n i saroydagi k a tta ro q
lav o zim lard an biriga tayinlaydi. A bul X oris ibn N u h Ibn S ino bilan
yaqin d o ‘st b o ‘lgan ekan. U la r ilgari saroy k u tub xo nasida u ch rash ib , 
d o 'stlash ib qolishgan ekan.