A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

1) bank
-
emitent tomonidan avtorlashtirilmagan holda amalga
oshirilgan hisob-kitoblarda:
a) bank - ekvayer xizmat ko‘rsatilayotgan savdo yoki xizmat 
ko‘rsatish tashkilotidan olingan, kartochkalardan foydalangan holda, 
tuzilgan elektron hujjatlarga asosan, mablagiami uning hisobvarag‘iga 
o‘tkazadi, bunda elektron tolovlar tizimi orqali bank - emitentga 
jo ‘natiluvchi debetli elektron memorial orderi avtomatik ravishda 
shakllantiriladi.
b) bank - emitentda olingan debetli elektron memorial orderga 
asosan mijozning kartochkali hisobvarag‘idan dasturiy ravishda 
mablagiar hisobdan chiqariladi. Debetli elektron memorial order 
bosmadan chiqariladi va kunlik hujjatlarga tikiladi.
2) bank - emitent tomonidan oldindan shart boigan tartibda 
avtorizatsiya qilinadigan hisob-kitoblarda:
a) bank - ekvayerda xizmat ko‘rsatilayotgan savdo yoki xizmat 
ko‘rsatish tashkilotidan olingan, kartochkalardan foydalangan holda 
tuzilgan elektron hujjatlarga asosan, ETT orqali avtorizatsiyalash va 
o‘tkazmani amalga oshirish uchun bank - emitentga jo ‘natiladigan 
elektron ma’lumot, foydalanilayotgan texnologiya qoidalariga muvofiq, 
avtomatik ravishda shakllantiriladi;
b) bank - emitent, olingan elektron ma’lumotlarga asosan, 
tranzaksiyalar 
avtorizatsiyasini 
olkazadi, 
mijozning 
kartochka 
hisobvaragldan mablagiami hisobdan chiqarish uchun avtomatik
74

---

ravishda elektron memorial ordemi shakllantiradi, savdo va xizmat 
ko‘rsatish tashkilotining talab qilib olinguncha depozit hisobvarag‘iga 
mablagiami o‘tkazish uchun elektron tolovlar tizimi orqali bank -
ekvayergajo‘natadi.
v) bank - ekvayerda, bank - emitentdan olingan elektron memorial 
orderga asosan, mablagiar savdo yoki xizmat ko‘rsatish tashkilotining 
talab qilib olinguncha depozit hisobvaraglga o‘tkaziladi. Memorial 
order bosmadan chiqariladi va bankning kunlik hujjatlariga tikiladi.
Protsessing markazlari orqali hisob-kitoblami o‘tkazish quyidagi 
tartibda amalga oshiriladi:
a) kun davomida kartochkalar bo‘yicha barcha tranzaksiyalar, 
hisob-kitoblar uning qatnashchilari tomonidan tasdiqlangan tartibda, 
protsessing markazi orqali o‘tkaziladi va hisob-kitoblarda qatnashuvchi 
har bir bank uchun alohida ochilgan shaxsiy hisobvaraqlarda aks 
ettiriladi;
b) hisob-kitoblar qatnashchilari kelishuviga asosan, hisob-kitoblar 
bo‘yicha yakuniy summalar (majburiyatlar) tijorat banklarining 
Markaziy bankning Hisob-kitoblar markazida ochilgan vakillik 
hisobvaraqlari orqali, shartnomada qayd etilgan davriylikda o‘tkaziladi;
v) banklar, protsessing markazi dan olingan ma’lumotlarga asosan, 
kartochkalardan foydalangan holda amalga oshirilgan operatsiyalar 
bo‘yicha, mablagiami mijozlaming hisobvaraqlariga kiritadilar yoki 
chiqaradilar.
Umuman olganda, tijorat banklari o'rtasida amal qilayotgan plastik 
kartochkalar bilan hisob-kitoblar kelgusida yanada rivojlanadi, bu naqd 
pulsiz hisob-kitoblar tizimini rivojlanishiga va naqd pulli aylanmalar 
hajmini qisqanshiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.