A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

15.5.3. Bank о ‘tkazmalari
Xalqaro hisob-kitoblarda bank o‘tkazmalari asosan eksporter va 
importer o‘rtasidagi iqtisodiy aloqalar doimiy xarakterga ega boiganda, 
ulaming moliyaviy holati bir - biriga to iiq ma’lum boiganda va 
tegishli darajadagi ishonch mavjud boisagina joriy etiladi.
281

---

Xalqaro hisob-kitoblaming ushbu shakli juda oddiy va oson boiib, 
tovarlar eksport qilingandan so‘ng toiovni amalga oshirish uchun 
importer o‘z bankiga topshiriqnoma arizasini taqdim etadi. Importer 
banki topshiriqnoma arizada ko‘rsatilgan summani eksporteming 
bankiga SFIVT elektron to io v tizimi orqali o‘tkazib beradi. 
Eksporteming banki uning hisobvaragiga kelib tushgan mablag‘ haqida 
xabar beradi.
Xalqaro hisob-kitoblarda bank o‘tkazmalarining ijobiy jihatlari 
ko‘proq importerga tegishli boiib, u olingan tovarlar uchun mablag‘ 
yetarli b o isa toiovni amalga oshirishi, agar mablag‘ mavjud boim asa 
yoki yetarli boim asa toiovni m alum muddatga kechiktirishi, olingan 
tovar yoki xom ashyodan toiovni amalga oshirmagan bolsada 
foydalanishi mumkin boladi.
15.6.0 ‘zbekiston banklarida xalqaro valuta munosabatlari
0 ‘zbekiston tijorat banklari mustaqillik yillarida juda ko‘p xorijiy 
mamlakatlaming banklari bilan qator valutali operatsiyalami amalga 
oshirishni y o lg a qo‘ydi.
0 ‘zbekistonda xalqaro valuta munosbatlari tegishli qonun va 
me’yoriy hujatlar bilan tartibga solinadi. Jumladan, 0 ‘zbekiston 
Respublikasining «Valutani tartibga solish to‘g ‘risida»gi Qonuni shular 
jumlasidandir. Ushbu qonun 1993-yil 7-mayda qabul qilingan boiib, 
unga qator qo‘shimcha va o‘zgarishlar kiritilgan.
0 ‘zbekistonda xalqaro valuta operatsiyalari vakolatli banklar 
tomonidan amalga oshiriladi. Ushbu banklar Markaziy bankning bosh 
litsenziyasiga ega boiib, ular:
- 0 ‘zbekiston Respublikasi hududida ochiq valuta mavqeyi limiti 
doirasida chet el valutasini sotib olish va sotish bo'yicha, shu jumladan, 
hosila moliyaviy vositalar asosida chet el valutasini sotib olish va sotish 
bo‘yicha bevosita o‘zaro, o‘z mijozlari bilan hamda valuta birjalari 
orqali, shuningdek, xalqaro bozorlarda operatsiyalami amalga oshirish;
- 0 ‘zbekiston Respublikasining banklarida va chet el banklarida 
vakillik hisobvaraqlariga hamda boshqa hisobvaraqlarga ega bolish;
- naqd chet el valutasini hamda chet el valutasidagi toiov 
hujjatlarini jismoniy shaxslardan sotib olish va ularga sotish 
operatsiyalarini amalga oshirish uchun ayirboshlash shoxobchalarini 
ochishga haqli hisoblanadi.
282

---

Vakolatli banklar tomonidan amalga oshiriladigan operatsiyalar, 
valuta to‘g‘risidagi qonunga ko‘ra joriy xalqaro operatsiyalami va 
kapital harakati bilan bog‘liq valuta operatsiyalarga boiinadi.