|
Berilgan: Yechish:
ABC va ADE uchburchaklarning o’xshashligidan
AB=300m
yoki
,
v
1
=6m/sek bundan
v
2
=3m/sek BC=
=150m
BC-? AC-?
Qayiq AC masofani o’tadi. Harakat to’g’ri burchakli
uchburchak shaklida bo’lganidan:
AC=
2
2
BC
AB
+
=
( )
( )
2
2
150
300
+
=335m
s
m
s
m
/
36
3
10
/
2
,
7
2
0
=
⋅
=
υ
10-masala.
Taxtani teshib o’tishda o’qning tezligi 600 m/s dan 400 m/s
ga kamaydi. Taxtaning qalinligi 6 sm, o’q taxta ichida qancha vaqt
harakat qilgan?
Berilgan
:
Yechish
:
O’qning taxta ichida yurgan yo’lini, o’qning
o’rtacha tezligini vaqtga ko’paytirib toppish mumkin:
t-?
Tekis o’zgaruvchan harakatda o’rtacha tezlik
boshlang’ich va oxirgi tezliklar yig’indisining
yarmiga teng,
y’ani
. Shunday qilib,
.
bundan
AB
BC
AD
DE
=
AB
BC
v
v
=
1
2
300
6
3
BC
=
sek
m
sek
m
m
/
6
/
3
300
⋅
;
/
600
0
s
m
=
υ
s
m
/
400
=
υ
m
sm
S
06
,
0
6
=
=
t
S
rt
o
'
υ
=
2
0
'
υ
υ
υ
+
=
rt
o
t
S
2
0
υ
υ
+
=
s
s
m
s
m
m
S
t
4
0
10
2
,
1
/
400
/
600
06
,
0
2
2
−
⋅
=
+
⋅
=
+
=
υ
υ
14
11-masala
. Tinch holatdan boshlab tekis tezlanuvchan harakat
qilayotgan jism 5-sekundda 18 m yo’lni bosib o’tgan bo’lsa, uning 7-
sekunddagi ko’chishini aniqlang.
Berilgan
:
Yechish:
. Bu masalani yechishda
foydalanamiz.
Boshlang’ich tezlik nol bo’lganligi uchun formula
quyidagi ko’rinishga keladi:
. Masalani
yaxshi tushinish uchun quyidagi chizmadan foydalanamiz.
0
x
Chizmadan foydalangan holda yuqoridagi formulani quyidagicha yozishimiz
mumkin:
)
(
2
2
2
2
4
2
5
2
4
2
5
4
5
5
t
t
a
at
at
x
x
S
−
=
−
=
−
=
;
)
(
2
2
2
2
6
2
7
2
6
2
7
6
7
7
t
t
a
at
at
x
x
S
−
=
−
=
−
=
bundagi
4
x
,
5
x
,
6
x
,
7
x
- mos ravishada
s
t
4
4
=
,
s
t
5
5
=
,
s
t
6
6
=
,
s
t
7
7
=
vaqtlardagi jismning koordinatalari. Yuqoridagi formulalarni taqsimlab
quyidagi ifodani hosil qilamiz va undan
7
S
topamiz:
2
6
2
7
2
4
2
5
7
5
t
t
t
t
S
S
−
−
=
2
4
2
5
2
6
2
7
5
7
t
t
t
t
S
S
−
−
=
hisoblaymiz
.
26
16
25
36
49
18
2
2
2
2
7
m
s
s
s
s
m
S
=
−
−
=
Mavzuga oid topshiriqlar
1.
Jism yo‘lining to‘rtdan uch qismini
υ
1
= 60 km/soat tezlik bilan,
yo‘lning qolgan qismini esa
υ
2
= 80 km/soat tezlik bilan bosib o‘tdi.
Harakatning o‘rtacha tezligini toping.
2.
Jism yo‘lning birinchi yarmini
s, ikkinchi yarmini esa
s
da bosib o‘tdi. Agar bosib o‘tilgan yo‘lning hammasi s = 20m bo‘lsa,
harakatning o‘rtacha tezligi topilsin.
3.
Jismning to‘g‘ri chiziqli harakati s = C-3t+2t
2
tenglama bilan
ifodalanadi. Jismning
s dan
s gacha bo‘lgan vaqt intervalida
o‘rtacha tezlik topilsin.
4.
Vagon – 0,5 m/sek
2
manfiy tezlanish bilan tekis sekinlanuvchan
harakat qilmoqda. Vagonning boshlang‘ich tezligi 54 km/soat. Vagon
m
S
18
5
=
2
2
0
at
t
S
+
=
υ
?
7
=
S
2
2
at
S
=
4
x
5
x
6
x
7
x
5
S
7
S
2
1
=
t
8
2
=
t
1
1
=
t
4
2
=
t
15
qancha vaqtdan keyin va boshlang‘ich nuqtadan qancha uzoqlikda
to‘xtaydi?
5.
Tormozlangan poezd tekis sekinlanuvchan harakat qilib 1 minutda
o‘z tezligini 40 km/soat dan 28 km/soat gacha kamaytirgan.
1).Poezdning manfiy tezlanishi va 2).Tormozlanish vaqtida o‘tgan yo‘li
topilsin.
6.
Tinch holatda turgan motoroller 1 m/s
2
tezlanish bilan harakatlanib,
200 m yo‘lni utgach, qanday tezlikka erishadi?
7.
Jismning bosib o‘tgan yo‘li s ning t vaqtga bog‘liqligi
tenglama orqali berilgan, bunda A = 2 m/s, V = 3 m/s
2
va
S = 4 m/s
3
. 1) Tezlik ning va tezlanish a ning vaqt t ga bog‘liqligi, 2)
harakat boshlanishidan 2 sek o‘tgandan keyin jismning bosib o‘tgan
yo‘li, tezligi va tezlanishi topilsin.
intervalda 0,5 sek dan
oralatib yo‘l, tezlik va tezlanishning grafigi chizilsin.
8.
To‘gri chiziqli harakat
tenglama bilan ifodalanadi (SI
birliklarda). Tezlik va tezlanish tenglamalari yozilsin.
9.
Moddiy nuqtaning harakat qonuni
ko‘rinishga ega.
Nuqtaning vaqtni boshlangich momentidagi tezlik va tezlanish topilsin.
10.
Nuqtaning to‘g‘ri chiziq bo‘ylab harakati
tenglama bilan
berilgan. Harakat boshlangandan qancha vaqtdan so‘ng nuqta to‘xtaydi?
11.
Jismning bosib o‘tgan yo‘ilni vaqtga bog‘liqligi
tenglama bilan beriladi, bu yerda S = 0.14 m/s
2
va D=0.01 m/s
3
. Harakat
boshlangandan qancha vaqtdan so‘ng jismning tezlanishi 1 m/s
2
ga teng
bo‘ladi?
12.
Ikki moddiy nuqtalar harakati
va
tenglamalar bilan ifodalanadi (uzunlik - metrlarda, vaqt - sekundlarda).
Vaqtning qanday momentida bu nuqtalarning tezliklari tenglashadi?
13.
Liftning harakat tenglamasi
ga asosan, uning tezligini
vaqtga bog‘lanishini toping.
14.
Qayiq suvga nisbatan
tezlik bilan qirg‘oqqa tik
yo‘nalishda harakat qilmoqda. Oqim qayiqni 150 m pastga sudradi.
Daryoning kengligi 0,5 km. 1) Daryo oqimining tezligi va 2) qayiqning
daryodan o‘tishi uchun sarf qilingan vaqt topilsin.
15.
Poezd 36 km / soat tezlikda harakat qilmoqda. Agar bug‘ berish
to‘xtatilsa, poezd tekis sekinlanuvchan harakat qilib 20 sek dan keyin
to‘xtaydi. 1) Poezdning manfiy tezlanishi topilsin. 2) To‘xtash joyidan
necha metr narida bug‘ berishni to‘xtatish kerak?
3
2
Ct
Bt
At
s
+
−
=
ϑ
сек
t
3
0
≤
≤
3
2
2
3
1
t
t
x
−
+
−
=
3
04
.
0
2
t
t
S
+
=
2
5
.
0
2
t
t
x
−
=
3
2
Dt
Ct
Bt
A
S
+
+
+
=
2
1
4
2
20
t
t
x
−
+
=
3
2
5
,
0
2
2
t
t
x
+
+
=
2
2
15
t
t
S
+
=
соат
км
/
2
,
7
16
Do'stlaringiz bilan baham: |
