A. A. Kaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev

Energiya manbai. Energiya manbai - blok, shaxsiy kompyu- teming elektr tarmogidan va alohida energiya manbaidan. ta'minlash vositasi.
Taymer. Taymer - bu kompyuteming ichidagi real vaqt soati, avtomatik ravishda hozirdagi vaqt ko‘rsatkichlarini beruvchi (yil, oy, soat, minut, sekund va sekundning qismi). Taymer alohida elektr manbaiga ulanadi - akkumulatorga va kompyuteming manbadan uz- ilganda ham u o‘z ishini davom ettiradi.
Tashqi qurilmalar. SHK ning tashqi qurilmalari (TQ) - har qanday hisoblash majmuasining tarkibiy qismi, TQ ning narxi shaxsiy kompyuter narxining 80 - 90% tashkil etishi mumkun.
Shaxsiy kompyuteming tashqi qurilmalari atrof-muhit bilan muloqotini ta'minlaydi: foydalanuvchilar, boshqarish obyekti va boshqa kompyuterlar bilan.
Tashqi qurilmalarga quyidagilar kiradi:

• 
  tashqi xotira qurilmalari (TXQ) yoki SHK tashqi xotirasi;
  
• 
  foydalanuvchining muloqot vositalari;
  
• 
  axborotni kiritish qurilmalari;
  
• 
  axborotni chiqarish qurilmalari;
  
• 
  telekommunikatsiya va aloqa vositalari.
  

Foydalanuvchining muloqot vositalari o‘z tarkibiga quyidagilami oladi:

• 
  ko‘rsatuv monitori (ko‘rsatuv terminali, displey) - shaxsiy kompyuterga kiritilayotgan va chiqarilayotgan axborotlarni aks ettirish uchun moijallangan qurilma;
  
• 
  nutiqni kiritish-chiqarish qurilmasi - multimedianing tez rivojlanayotgan vositasi. В ular turli mikrofonli akustik tizimlar, inson tomonidan etilayotgan so‘z va harflami tanishga imkon beruvchi va ulami identifikatsiyalovchi va kodlashtiruvchi murakkab dasturiy ta'minotga ega boigan “tovushli sichqonchalar”, kompyuterga ulangan tovush kamaylari yoki dinamik orqali hosil qilingan so‘zlar va harflarni raqamli kodlarga o‘zgatirishni amalga oshiruvclii tovush sintezatorlari.
  

Axborotlarni kiritish qurilmalariga quyidagilar kiritiladi:

• 
  klaviatura - shaxsiy kompyutemi boshqarish, matinli va sonli axborotlarni kiritish uchun xizmat qiluvchi qurilma;
  
• 
  grafik planshet (digitayzerlar) - maxsus ko‘rsatuvchi (pero) yordamida planshet bo‘yicha harakatlantirib tasvirlash (yoki ifodalash) orqali grafik axborotni qoida kiritish qurilmasi;
  
• 
  skanerlar (o‘qish avtomatlari) - qog'oz va plyonkadagi axborot tashuvchilardan rasmlarni, grafiklami va matnli axborotlarni avtomatik ravishda o‘qib kompyuterga kirituvchi qurilma;
  

„• nishon ko‘rsatish qurilmasi (grafik manipulatorlar), displey ekraniga kursor harakatini ekran bo‘ylab boshqarish orqali grafik ax­borotni chiqarish va keyinchalik kursor koordinatini kodlashtirish va ulami SHK ga kiritish uchun moijallangan (djoystik - richag, sichqoncha, trekbol - g‘ilofdagi shar, yorug‘lik perosi va hokazo ); .

• 
  sensorli ekranlar - tasviming alohida elementlarini, dasturni yoki SHK displey ekranidan byuruqlarni kiritish uchun.
  

Axborotlarni chiqarish qurilmalariga quyidagilar kiradi:

• 
  printerlar - qog‘ozli axborot tashuvchilarga axborotlarni bosma usulida qayd qilish uchun qurilma;
  
• 
  grafik quruvchi (plotterlar) - SHK dan qog‘ozli axborot tashuvchiga grafik axborotlarni chiqarish uchun qurilma (grafiklar, rasmlar).
  

Aloqa va telekommunikatsiya qurilmalari avtomatlashtirishning boshqa vositalari (interfeyslami moslovchilar, adapterlar, raqam- analog va analog - raqam o‘zgartiruvchilar va boshqalar) va SHK aloqa kanallari, boshqa kompyuterlar va hisoblash tarmoqlari (tarmoq interfeys platasi - tarmoq adapterlari, axborot uzatish multiplek- sorlari, modemlar - demodulyatorlar) bilan ulash uchun ishlatiladi.
Xususan, 1.9-rasmda ko‘rsatilgan tarmoq adapted SHK ning tashqi interfeysiga kiradi va hisoblash tarmoq tarkibida ishlaganda boshqa kompyuterlar bilan axborot almashish maqsadida aloqa kanaliga ulash uchun xizmat qiladi. Tarmoq bilan ulanish uchun modem ishlatiladi.
Yuqorida qayd qilingan ko‘pchilik qurilmalar shartli ravishda ajratilgan guruh multimedia vositalariga taalluqlidir.
Multimedia (multimedia, “ko‘p muhitlilik”) - bu apparat va dasturiy vositalaming majmuasi bo‘lib, u insonga o‘zi uchun turli- tuman tabiiy muhitdan foydalanib: tovush, tasvir, grafika, matnlar, animatsiyalar va boshqalar orqali kompyuter bilan muloqot qilishiga lmkon beradi. Multimedia vositalariga tovushli axborotni kiritish va tovushli axborotni chiqarish qurilmalari; mikrofonlar va videoka- tneralar, kuchaytirgichli akustik va tasvirlami aks ettirish tizimlari, tovush kolonkalari, katta tasvir ekranlari; tovush va videoadapterlar, videozaxvatplatalari, videomagnitofonlardan tasvirlami oluvchi yoki videokameralar va ularni SHK ga kirituvchilar; bosma matnlami va rasmlami kompyuterga avtomatik ravishda kiritishga imkon beruvchi ko‘p tarqalgan skanerlar; tovush va videoaxborotlami yozish uchun ishlatiladigan katta sigimga ega boigan optik disklardagi tashqi xotira qunlma .