9-sinf. O`zbekistonning turli viloyatidagi biologiya o`qituvchilari tomonidan tuzilgan testlar

Abdulla Bo’riqulov (97-992-08-68)
(Genetikadan mavzulashtirilgan Olimpiada va DTM savollari)
Genlarning o’zaro polimer ta’siri
1. Xirzutum turiga mansub g’o’za chigitining mikropile qismidagi tuklar dominant Ft₁Ft₁Ft₂Ft₂ genlarga bog’liq. Agar genotipda dominant gen 4 ta bo’lsa tuk normal, 3 ta bo’lsa normadan oz, 2 ta bo’lsa oraliq, 1 ta bo’lsa juda oz bo’ladi. Bu genlar retsessiv holda bo’lganda chigitda tuk rivojlanmaydi. Ft₁ft₁Ft₂Ft₂ x ft₁ft₁Ft₂ft₂ genotipli g’o’zalar o’zaro chatishtirilganda fenotipik nisbatni toping.

A) 3:1 B) 1:1:1:1 C) 1:2:1 D) 1:4:6:4:1

2. Qand lavlagi tarkibida shakarning bo‘lishi uch juft polimer genlarga bog’liq. Agar barcha genlar dominant holatda bo’lsa, qand lavlagi tarkibida 30 mg shakar, barcha genlar retsessiv holatda bo’lsa 18 mg shakar saqlanadi. Agar trigeterozigota o’simliklar tahliliy chatishtirilsa, olingan 960 ta o'simlikdan qanchasining tarkibida 22 mg shakar bo’ladi?

A) 360 B) 240 C) 120 D) 480

3. Makkajo’xori so’tasining uzunligi ikki juft polimer genlarga bog’liq. Gomozigota 24 va 12 sm bo’lgan ikkita navi chatishtirilganda F₂ dagi 720 ta o’simlikdan nechtasi 1 ta dominant genli bo’ladi?

A) 270 B) 180 C) 45 D) 120

4. Genotipi A₁A₁a₂a₂A₃A₃ bo’lgan bo‘yi 170 sm li erkak va genotipi a₁a₁A₂a₂A₃A₃ bo’lgan bo’yi

165 sm li ayol avlodining bo’y uzunligi qancha (sm) bo‘ladi?

A) 175, 160 B) 170, 165 C) 150, 160 D) 175, 180

5. Sutda yog' miqdori 2 juft polimer genlarning ta’siri natijasida rivojlanadi. Har bir dominant gen 14%, retsessiv genlar esa 7% yog' bo'lishini ta’minlaydi. Suti tarkibida 42% yog' bo'lgan sigir va buqalar chatishtirilganida suti tarkibida 28 % yog’ bo’lgan buzoqchalar tug’ilganini inobatga olib, olingan naslning ichida suti tarkibida 35% yog' bo'lgan buzoqchalarning tug'ilish % aniqlang?

A) 25 B) 18,75 C) 37,5 D) 12,5

6. Merinos qo‘y zotlarida jun uzunligini belgilaydigan polimer gen ikki juft bo’lib bu genlar bo'yicha dominant gomozigotalilar juni 12 sm, retsessiv gomozigotalarda esa 8 sm tashkil etadi.10 smjunli qo‘y zotlari chatishtirilganda olingan naslning 1/16 qismi 12 sm li,1/16 qismi 8 sm li bo'lgan bolsa, naslning necha foizida junlari uzunligi 9 sm bo’ladi?

A) 37,5 B) 25 C) 50 D) 12,5

7. Odam bo'yining uzunligi uch juft allelmas genlar tomonidan boshqariladi. Agar bu uch juft genlar dominant bo'lsa, odam bo'yi 180 sm bo'ladi. Agar bu uch juft allelmas genlar retsessiv bo'lsa, odam bo'yi 150 sm bo'ladi. A₁A₁a₂a₂A₃a₃ genotipli odamning bo'yi necha sm bo'ladi?

A) 155 B) 160 C) 170 D) 165

8. Uzum tarkibida qand miqdorini 3 juft polimer gen belgilaydi. 1 ta dominant gen 14 %ni retsessiv gen esa 8%ni ta’minlaydi. Bog'bon 84% li va 48 % li uzum navlarini chatishtirib F₁ da olingan formalar tahliliy chatishtiril­ganda F₂ da olingan 800 ta o‘simlikdan nechta o'simlik tarkibida 60 % qand saqlaydi?

A) 37,5 B) 12,5 C) 25 D) 50

9. Odamda arterial qon bosimni belgilaydigan 2 juft polimer genlarning nokumulyativ ta’siriga bog'liq. Agar genotipda dominant gen bo’lsa, gipertoniya kuzatiladi. Agar genlar retsessiv holatda bo’lsa, qon bosimi normal bo’ladi. Geterozigota ota-ona dan tug‘iladigan farzandlarning necha foizi qon bosimi kasalligi bilan tug‘iladi?

A) 6,25 B) 93,75 C) 88 D) 81,25

10. Bug’doy doning rangi 2 juft polimer genlarga bog’liq. Agar A₁a₁A₂a₂ va a₁a₁a₂a₂ genotipli bug’doylar chatishtirilsa, olingan avlodda genotip bo’yicha nisbat qanday bo’ladi?

A) 1:1:2:2:1:1 B) 1:1:1:1 C) 1:2:1 D) 1:3:3:1

11. Terining rangi odamlarda ikki xil gen bilan belgilanadi. AABB genotipli odamlarning terisi qora, aabb genatipli odamlarniki oq bo’ladi. Genotipda uchta dominant gen bo’lsa qoramtir, ikkita bo’lsa oraliq, bitta bo’lsa oqish bo’ladi. Terisi oraliq rangdagi digeterozigota ayol va erkak turmushidan tug’ilishi mumkun bo’lgan terisi oraliq rangli farzandlarning necha foizi genotip jihatdan ota-onadan faqr qiladi?

A) 25 B) 66,7 C) 75 D) 33,3

12. Achambitining uchburchak qo’zoq mevali turi oval qo’zoq mevali turi bilan chatishtirilganda birinchi avlod duragaylari barchasining mevasi uchburchak qo’zoq mevali bo’ldi. Ikkinchi avlodda esa, qo’zoq mevasi uchburchak bo’lgan o’simliklarning qo’zoq mevasi oval shakldagi o’simliklarga nisbati 15:1 bo’ldi. Ushbu chatishtirishdagi ikkinchi avlod duragaylarida oval qo’zoqli geterozigotalar necha % ni tashkil etadi?

A) 50 B) 0 C) 12,5 D) 25

13. Tovuqlar oyog’ida pat bo’lishi ikki juft noallel gen tomonidan belgilanib, nokumulyativ polimer tipda irsiylanadi. Agar genotipda dominant gen bo’lsa, tovuq oyog’ida pat hosil bo’ladi. Agar genlar retsessiv holatda bo’lsa, pat hosil bo’lmaydi. Oyog’ida pati yo’q tovuq dominant digomozigotali patli xo’roz bilan chatishtirilganda F₁ da 120 ta, F₂ da 1120 ta jo’jalar olindi. F₂ da olingan genotipik sinflardan necha foizining oyog’ida pati bo’ladi?

A) 77 B) 93 C) 23 D) 88

14. Makkajo’xori so’tasining uzunligi 20 sm (A₁A₁A₂A₂) va 8 sm (a₁a₁a₂a₂) bo’ladi. Makkajo’xori o’simligining quyidagi organlari hujayrasida so’ta uzunligini ta’minlovchi polimer genlar soni nechta bo’ladi?

a) ildiz hujayrasida; b) endosperm hujayrasida; c) tuxum hujayrada; d) spermiy hujayrasida

A) a-2; b-4; c-6; d-2 B) a-6; b-4; c-2; d-2