9 sinf mavzu: Muntazam ko`pburchaklar. Maqsad: Ta`limiy

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA`LIM VAZIRLIGI TOSHKENT VILOYATI

XALQ TA`LIMI BOSHQARMASI.

OLMALIQ SHAHAR XTMFMT va TE BO`LIMI TASARRUFIDAGI 20- UMUMTA`LIM MAKTABINING MATEMATIKA FANI O`QITUVCHISI XOLMATOVA HAKIMA KARIMOVNANING BIR SOATLIK DARS ISHLANMASI.

MAVZU: ”MUNTAZAM KO`PBURCHAKLAR”

Olmaliq

9 - SINF

MAVZU: Muntazam ko`pburchaklar .

Maqsad:

Ta`limiy :

O`quvchilarda muntazam ko`pburchaklar haqida malaka hosil qilish.

Tarbiyaviy :

O`quvchilarni barkamol avlod qilib tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi :

O`quvchilarning aqliy fikrlash va hisoblash qobiliyatlarini takomillashtirish.

Dars turi: Yangi bilim beruvchi.

Dars metod: Noan`anaviy.

a) Aqliy hujum;

b) Yakka tartibda ishlash .

c) Juftlikda ishlash.

d) Guruhlarda ishlash.

Dars jihozi : Darslik, chizg`ich, sirkul , tarqatmalar, slayd, magnit doska.

www.uz.

Darsning borishi:

1.Tashkiliy qism ( 5 min):

a) Salomlashish;

b) O`zbekiston Respublikasi Davlat Madhiyasining ijrosi;

c) Davomatni aniqlash;

d) Sport- sog`lomlashtirish kuni haqida ma`lumot:

Prezidentimiz nafaqat ta`lim sohasiga balki, sport sohasiga ham katta e`tabor qaratgan. 1993 yili Jahon

Olimpiadalariga qatnashishga huquq berildi. 2000 yil Xitoyning Pekin shahrida bo`lib o`tgan Olimpiada

o`yinlarida Artur Taymazov ikkinchi bor Jahon chimpioni bo`ldi.

Hozirda prezidentimiz biz uchun katta qulayliklar yaratib berdi. Har xil sport inshoatlari

qurilmoqda.

e) Bobur so`zini hosil qilish: ( masalalar yechimiga mos alifbo tartibidagi harflar yordamida)

1. 2Sin 90⁰ = 2 B

2. Aylana: r = 7 , d-? 14 O

3. 114,6⁰ = rad. 2 B

4. Parallelogarmm: a= 5, h = 4, S -? 20 U

5. Pifagor uchligi: a = 8, b= 15, c =? 17 R

f) Ingiliz tilida Zaxriddin Muhammad Bobur haqida ma`lumot berish:

Zahiriddin Muhammad Bobur is a great poet, writer and goot king. He was born in 1483 in Andijon.

He become to king instead of his father age of 12. He has write 340 poems. He was king not ounly in

our country, but in India he was fair king too. He build many schools in India and improved their

education. He successful controlled their people. He`s great art “ Boburnoma” is famous in the world. Iven

in America ther are some peoples who read this art.

2. O`tilgan mavzuni takrorlash( 9 min):

a) Geometrik shakllarda ishlash. ( 1- ball)

1- qator: Uchburchakka tashqi aylana chizish.

2- qator: Uchburchakka ichki aylana chizish.

3- qator: To`rtburchakk ichki aylana chizish.

Doskada bajariladigan topshiqlar:

1- o`quvchi: Qavariq ko`pburchak ta`rifi, ichki burchaklar yig`indisi formulasi, diogonallar

sonini topish formulasi.

2- o`quvchi: Qavariq ko`pburchakka ichki chizilgan aylana haqida ma`lumot.

3- o`quvchi: Qavariq ko`pburchakka tashqi chizilgan aylana haqida ma`lumot.

b) O`tilgan mavzular bo`yicha savol- javob ( aqliy hujum metodi, 1 – ball):

1. Burchakning radian o`lchovi ? 11. Uchburchaklarni yechish?

2.Ko`pburchaklar o`xshashligi xossalari? 12. Ko`pburchak deb nimaga aytiladi?

3.Sinuslar teoremasi? 13. O`tkir burchak kotangensi ta`rifi?

4. Vektorlarning skalyar ko`payrmasi? 14.Gomotetiya nima?

5. Aylana yoy uzunligi? 15.O`tkir burchak kosinusi ta`rifi?

6. Kosinuslar teoremasi? 16. O`tkir burchak tangenisi ta`rifi?

7. Ko`pburchak turlari? 17. Ko`pburchak turlari?

8. O`tkir burchak sinusi ta`rifi? 18. Ikki vektor orasidagi burchak?

9. Trigonametrik ayniyat? 19. Qavariq ko`pburchak deb nimaga aytiladi?

10.O`xshash ko`pburchaklar? 20. O`xshashlik koeffitsiyenti nima

11. Uchburchaklarni yechish?
c) O`tilgan mavzularga doir test ( juftlikda ishlash, har bir o`quvchi uchun 1 – ball):

1. a ( 2; 3) b( - 1; 1) vektorlar skalyar ko`paytmasini toping?

A) 4; B) 1; C) – 2.

2. Sinuslar teoremasi.

A) a² = b² + c² – 2 bcCosα; B) ; C) .

3. Uchburchakka tashqi chizilgan aylana radiusi formulasi.

A) ; B) ; C) .

4. Uchburchak yuzi formulasi:

A) ; B) ; C) .

5. Sinα = Cosα =?

A) B) ; C)
d) O`tilgan mavzularga oid formulalarni takrorlash ( yakka tartibda ishlash bo`yicha tarqatma, 1- ball).

1. Uchburchakka ichki chizilgan aylana radiusi formulasi.

2. Uchburchakka tashqi chizilga aylana radiusi formulasi.

3. Teng yonli uchburchakka ichki chizilgan aylana radiusi formulasi.

4. To`g`ri burchakli uchburchakka tashqi chizilgan aylana radiusi formulasi.

5. To`g`ri burchakli uchburchakka ichki chizilgan aylana radiusi formulasi.

6.Ko`pburchak diogonallari sonini topish formulasi.

7. Ko`pburchak ichki burchaklari yig`indisini topish formulasi.

8. Uchburchak yuzini topish formulasi( ikki tomon va ular orasidagi burchakka ko`ra)

9. Burchakning radian o`lchovi formulasi.

10.Uchburchak medianasini topish formulasi( 3 ta tomonga ko`ra)

11. Vektorlar skalyar ko`paytmasi ( formulasi)

12. Ikki nuqta orasidagi masofani topish formulasi.

13. Ikki vektor orasidagi burchakni topish formulasi.

14. Burchakning gradus o`lchovidan radian o`lchoviga o`tish formulasi.

15. Kosinuslar teoremasi ( formulasi).

16. Sinuslar teoremasi( formulasi)

17. Burchakning radian o`lchovidan gradus o`lchoviga o`tish formulasi.

18. Uchburchak ichki burchaklari yig`indisi ( formulasi).

19. Uchburchak yuzini topish formulasi ( tomon va balandlikka ko`ra).

20. Geron formulasi.

3. Yangi mavzu bayoni.( 13 min)
Faollashtiruvchi savollar:

1. Qanday shakllar ko`pburchak qeyiladi?

2. Ko`pburchak burchaklari , qo`shni tomonlari dioganallari deb nimaga aytiladi?

3. Qavariq ko`pburchak deb nimaga aytiladi?

4. Qavariq ko`pburchak ichki burchaklarining yig`indisi nimaga teng?

Mavzu : “ Muntazam ko`pburchaklar”

Ta`rif: Hamma tomonlari teng va hamma burchaklari teng bo`lgan qavariq

ko`pburchak muntazam ko`pburchak deyiladi.

Eng sodda muntazam ko`pburchaklar

Muntazam ko`pburchaklar

Teorema: Muntazam n burchakning har bir burchagi

Isbot:

Muntazam n burchakning burchaklari yig`indisi

ga teng.

Demak, uning har bir burchagi

ga teng

Masala :

1. Muntazam o`nburchakning har bir ichki burchagini toping.

Yechish: n = 10

Javob: 144⁰

2. Bitta ichki burchagi 156⁰ ga teng bo`lgan muntazam ko`pburchak tomonlari sonini toping.

Yechish:

( n-2)* 180⁰ = 156⁰n

( 180⁰ – 156⁰) n = 360⁰

24⁰n = 360⁰

Javob: n = 15

Teorema:

Muntazam n burchakning bitta tashqi burchakgi gradusga teng.

Isbot:

Qo`shni burchaklar yig`indisi 180⁰ ga tengligidan :



Masala

3.Muntazam to`qqizburchakning bitta tashqi burchagini toping.

Yechish: n = 9

Javob: 40⁰

4. Mustahkamlash.( 15 min)
1 Darslikdan № 3, № 4, № 6. o`quvchilar tomonidan doskada bajarish.( 1 ball)

№ 3.

a) n= 3 , α - ?

Javob: 60⁰

b) n = 18, α - ?

Javob: 160⁰

№ 4.

2. 
   n = 6 tashqi burchagi - ?
   

Javob: 60⁰

6. 
   n = 12 tashqi burchagi -?
   

Javob: 30⁰

5- masala: Muntazam n burchakning har uchidan bittadan olingan tashqi

burchaklari yig`indisi 360 gradusga tengligini isbotlang






2.Qo`shimcha adabiyotdan
qo`shimcha mashqlar.

(98-6-40) Muntazam sakkiz burchakning ichki burchaklari

nimaga teng?

A)5P/4; B)120; C)130 ; D)150; E)135

(98-8-48) Har bir tashqi burchagi 24 dan bo`lgan

muntazam ko`pburchakning nechta tomoni

bor

A)24; B)18; C)15; D)12; E)10

(98-11-89) Muntazam sakkizburchakning nechta dioganali

bor?

A)8; B)10 ; C)24; D)16; E)20

5. O`quvchilarni baholash va rag`batlantirish ( 2min)

Jurnaldagi tartib raqami

Familiyasi,ismi, sharifi:_________________________________________________________

Geometrik shakl	Savol- javob	test	formula	mustahkamlash

Quydagilardan qaysi biri muntazam

ko`pburchaklar qatori?
A) kvadrat, parallelogramm, romb.
B) teng tomonli uchburchak, kvadrat.
C) romb, to`g`ri to`rtburchak, kvadrat.
D) muntazam beshburchak, kvadrat,romb.




6. Darsga yakun yasash

1. Muntazam n burchakning burchaklari

yig`indisi ga teng demak,

muntazam n burchakning har bir burchagi

formulasi bilan topiladi

2. Muntazam n burchakning bitta tashqi burchagi

Uyga vazifa

41-dars, 2- masala(og`zaki),

3-masala( f), 4-masala (a),

6-masala (a).