9-sinf jahon tarixi fanidan

Istilochilik urushlari. Arab xalifaligi xalifa Umar davrida (634-644) tashqi siyosatda juda katta muvaffaqiyatlarga erishdi. Xususan, bu davrda Suriya, Falastin, Misr, Liviya va Eron bosib olindi. Vizantiya imperiyasiga kuchli zarba berildi. Bunga Vizantiya va Eronning o’zaro urushlarda bir-birini holdan toydirganligi ham sabab bo’ldi. Arablar o’z zamonasiga yarasha qudratli qo’shin tuza olgan edilar. Jangchilarning asosini erkin kishilar tashkil etardi. Arablarning yengil suvoriylari o’zining shiddatkor hujumlari bilan dushman piyoda askarlariga dahshat solgan. Ayni paytda arablar o’z bosqinchilik urushlariga jihod tusini berganlar. Shuningdek, islomning Alloh oldida hammaning tengligi haqidagi g’oyasi arablarni mazlumlar ko’z o’ngida xaloskor etib ko’rsatar edi. Islomni qabul qilganlarga turli yengilliklar joriy etildi. Ular arablar qatori soliqlardan ozod qilindi.
Hokimiyat uchun kurash. Ulkan istilolar natijasida arab zodagonlari hamda viloyatlarning noiblari katta-katta boyliklarga ega bo’lib oldilar. Ayrim noiblar hatto xalifalik taxtini egallab olishga ham harakat qila boshladilar. Ulardan biri Suriya noibi Muoviya ibn Abu Sufyon edi. U xalifa Ali ibn Abu Tolibning xalifaligini tan olishdan bosh tortgan.
661- yilda Ali o’ldirilgach, Abu Sufyon o’zini xalifa deb e’lon qilgan. Uni arab zodagonlari va harbiy boshliqlar qo’llab quvvatlaganlar. Suriya poytaxti Damashq shahri xalifalik poytaxti etib belgilandi, Shu davrdan boshlab xalifa saylash bekor qilindi. Endi u avloddan avlodga meros tariqasida o’tadigan bo’ldi. Shu tariqa Muoviya xalifalik tarixida umaviylar sulolasi deb ataluvchi sulola hukmronligiga asos soldi. Bu sulola 750-yilgacha hukmronlik qildi. Umaviylar xalifalik hududlarini yanada kengaytirdilar. VIII asr boshlarida Shimoliy Afrika, Pireney yarim oroli O’rta Osiyo, Hindistonning katta qismi, Kavkazorti egallandi. Xalifalik chegarasi g’arbda Atlantika okeanigacha, sharqda esa Xitoy va Hindiston chegarasigacha yetdi. Behisob boyliklar qo’lga kiritildi. Umaviylar davrida barcha musulmonlarga soliq solinadigan bo’ldi. Aholi xiroj, jizya, zakot deb ataluvchi soliqlar to’lardi. Xiroj - yer solig’i bo’lib, u hosilning 1\3 qismi miqdorida olingan. Jizya esa jon solig’i edi. Bu soliq ishga yaroqli erkak kishilardan undirilgan, Ishga yaroqli erkak bir yilga 12 dirham, o’rtahol tabaqa vakillari 24 dirham, boylar esa, 48 dirham to’lagan. Zakot esa mol-mulkdan to’langan. Uning miqdori ikki yarim foizni tashkil etgan. Umaviylar joriy etgan bu soliqlar xalifalik aholisining katta qismida norozilikni tobora kuchaytirgan.